یادگیری شرطی  نام دیگر یادگیری مبتنی بر پاداش و تنبیه می باشد.اگر به زندگی روزمره ی خود نگاه کنیم ، می بینیم که شرطی شدن به بخش مهمی از زندگی ما بدل شده است. اگر بخواهیم کمی کلی تر این موضوع را بیان کنیم می توانیم بگوییم که ما هیچ کاری انجام نمی دهیم ، مگر از روی عادت. ساعت های کاری و زمان های تفریح و فراغتمان همه و همه از عادت های از پیش ساخته مان تبعیت می کنند. به طور مثال فرض کنید فردی هنگام کار با لپ تاب ، خود به موسیقی های آرامش بخش گوش می دهد. شاید این رفتار او برای ما غیر قابل تحمل باشد ، ولی وقتی که دلیل این کار را از او می پرسیم ، می گوید که عادت کرده ام. این عادت کردن ، حاصل یادگیری شرطی و نطام مبتنی بر پاداش و تنبیه مغز می باشد.

شرطی شدنی که مثل یک شمشیر دو لبه عمل کرده . یعنی هم می توانیم عادت های خوب را در خود جا دهیم و هم عادت های بد. در ادامه ببیشتر به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

چرا شرطی می شویم؟

در مقاله ای که راجب یادگیری در سایت منتشر کردیم ، به طور مفصل به بحث یادگیری پرداختیم و گفتیم ، یادگیری ، شامل تقویت پاسخ های صحیح و تضعیف پاسخ های اشتباه می باشد. این بدان معنی است که پاسخ های اشتباه ، توسط تنبیه ، سرکوب شده و پاسخ های درست ، توسط  پاداش ، تقویت می شوند. ذهن ما برای اینکه فرآیند یادگیری وانجام کارهای روزانه را سهولت ببخشد ، برای خود عادت می سازد. چون تکرار عادت ها بسیار راحت تر از انجام کارهای جدید ، که معمولا هم با استرس همراه هستند ، می باشد. چون در انجام کار جدید مغز مجبور است که تمام قوای خود را به کار گیرد ، تا آن کار را درک کند ، بر استرس ها و نگرانی ها فائق آید و آن کار را انجام دهد.

که در نتیجه ی آن فرد باهوش تر و حافظه اش بیش از پیش تقویت می شود. حال که با دلیل شرطی شدن مغز آشنا شدیم ، باید بدانیم که شرطی شدن چگونه مغز و جسم ما را تغییرمی دهد؟

 

شرطی شدن چگونه مغز و جسم را تغییر می دهد؟

مغز همیشه به دنبال ثبات است. زیرا در آن راحتی و آسایش را جستجو می کند. هنگامی که اتفاقی خوشایند برای ما می افتد ، مغز با آزاد کردن هورمون های مسکن و شادی بخشی همچون دوپامین و اندروفین به خود پاداش می دهد. و در عوض  اگر با اتفاقی جدید روبه رو شود ، با احتیاط با آن برخورد می کند چون هیچ آشناییتی با موضوع و کلیت آن ندارد. و اگر کار را خطرناک ، تهدید و یا عذاب آور تلقی کند ، با ترشح هورمون استرس و تولید ترس و نگرانی ، جسم و فرد را تنبیه کرده که چرا سمت چنین اتفاقی می روی؟ تو من را از حالت آسایش خود خارج کردی و من را به زحمت انداخته ای. این توضیح ساده ای از عملکرد مغز بود که بسیار تنبل و ثبات طلب می باشد.

 

شرطی شدن در کودکان:

اگر بخواهیم صادقانه با قضیه برخورد کنیم باید بگوییم که شرطی سازی کودک در اکثر مواقع کار اشتباهی است. چون که کودک را لوس و باج بگیر بار می آورد. به طوری که این امر اهداف آینده ی آنان را نیز تحت شعاع قرار داده و باعث می شود که کودکان از انجام کارهای خود به دنبال جلب توجه دیگران به عنوان پاداش باشند. انجام کارهای بزرگ برای جلب توجه کار اشتباهی نیست ، اما قضیه جایی رنگ و بوی اشتباه به خود می گیرد که کودک استعداد های واقعی و اهدافی که منجر به موفقیت او می شوند را نمی بیند و در عوض مدام به دنبال جلب توجه می باشد. متدی که برای کودکان پیشنهاد می شود این است که در پاداش و تنبیه ، اعتدال رعایت شود. که هم منجر به یادگیری و هم منجر به لذت بردن از مسیر بشود.

 

نظام پاداش و جزا در هوش مصنوعی:

حال که حرف از یادگیری مبتنی بر پاداش و جزا به میان آمد ، بد نیست بدانید ، یکی از انواع هوش مصنوعی با الگو گرفتن و مدل سازی یادگیری مبتنی بر نظام پاداش و جزای مغز ، طراحی شده است که به آن یادگیری تقویتی می گویند. اگر بخواهیم به زبان ساده توضیحی راجب این نوع از یادگیری بیان کنیم می توانیم بگوییم این نوع از یادگیری ، زمانی که دچار اشتباه می شود به خود امتیاز منفی داده و زمانی که به پاسخ صحیح می رسد ، به خود امتیاز مثبت میدهد. مجموعه ی این عملکرد ها ادامه پیدا کرده تا سیستم به پایدارترین حالت خود برسد و بهینه ترین جواب ممکم را پیدا کند. این نوع از هوش مصنوعی در ساخت بازی های ویدیویی ، کاربرد زیادی دارد.

 

تاثیر پاداش و مجازات بر روی یادگیری حرکتی:

یادگیری مهارت های حرکتی شامل تقویت دو مسئله ی اساسی می باشد: گزینش کار و عمل به آن کار. اگرچه مربیگری ورزشی پاداش و تنبیه را به عنوان دارای اثرات مهم اما قابل تفکیک برای بهینه سازی یادگیری مهارت های حرکتی شناسایی می کند، مشخص نیست که آیا آنها بر گزینش و یا عمل به آن موثر است یا خیر؟ در حالی که وظایف مهارت‌های حرکتی مبتنی بر آزمایشگاه در حال حاضر تأثیر پاداش و جزا را بر یادگیری بررسی کرده‌اند، آنها نتوانسته‌اند بین پیشرفت‌ها در این معیارها تفاوتی قائل شوند.

کنترل:

ما چندین شباهت بین این نتایج و نتایج گزارش شده در مربیگری ورزشی و یادگیری مهارت‌های حرکتی مبتنی بر آزمایشگاه را برجسته می‌کنیم. با این حال، برای درک کامل این پیوندها، تکالیف جدید یادگیری مهارت‌های حرکتی مبتنی بر آزمایشگاه را باور داریم که تأثیرات پاداش و تنبیه را بر انتخاب و اجرا به طور مستقل مورد نیاز است.

انسان ها دارای توانایی قابل توجهی برای یادگیری مهارت های حرکتی جدید هستند. اساس این توانایی شبکه پیچیده ای از سیستم ها است که توسط مناطق مختلف مغزی با یکدیگر در ارتباط می باشند. حساسیت هر یک از این سیستم ها احتمالاً به طور متفاوتی توسط پیامدها و مجازات هایی که در نتیجه خروجی حرکتی به وجود می آیند تعدیل می شود. اگرچه قوانین اکتشافی مختلفی در زمینه مربیگری ورزشی وجود دارد که گمان می رود نشان دهنده راهبردهای بهینه برای اجرای پاداش و تنبیه باشد.

 

شرطی شدن مهارت های حرکتی چیست؟

برای شروع، ما تعریف خود را از مهارت را بیان می‌کنیم. یادگیری مهارت‌های حرکتی فرآیندی نسبتاً کند است که منجر به بهبود عملکرد بهتر از سطح عملکرد قبلی می‌شود. این بهبود را می‌توان از طریق دو معیار اصلی به دست آورد. اولی از شیوه ی ایجاد فهم کلی از کار است. محیطی که در آن یادگیری چه چیزی اساسی است .

پاداش و مجازات در انتخاب عمل:

بنابراین، بخشی از یادگیری به مهارت انتخاب اقدامات صحیح مبتنی بر دانش بستگی دارد، به عنوان مثال، یادگیری انتخاب یک ضربه خاص در بسکتبال در نقطه صحیح بازی.

پاداش و مجازات در اجرای عمل:

اگرچه این یک بحث پیچیده است، واضح است که پاداش و تنبیه می توانند تأثیرات غیرقابل تفکیکی در انتخاب کنش داشته باشند. اما در مورد اجرای عمل چطور؟ بهبود در اجرای عمل (کنترل موتور) عموماً با تغییر در مبادله سرعت و دقت مشخص می شود. توانایی انجام عمل سریعتر و دقیقتر است.

 

یادگیری شرطی در مغز انسان: مکانیسم ها و نقش آن در فرآیندهای شناختی

یادگیری شرطی یکی از فرآیندهای مهم در حوزه علوم شناختی است که در آن ارتباط بین یک محرک و پاداش یا مجازاتی که از آن حاصل می شود، تشکیل می شود. این فرایند به ما امکان می دهد تا بر اساس تجربیات قبلی خود، تصمیمات بهتری را بگیریم و رفتارهای متناسب با محیط اطرافمان را انجام دهیم. یادگیری شرطی در مغز انسان به واسطه تعامل بین مناطق مختلف مغزی انجام می شود و مکانیسم هایی چون آمیختگی نورونی، تقویت سیناپسی و تغییرات ساختاری در نورون ها نقش مهمی در این فرآیند دارند.

بخش اصلی:

1-مکانیسم های شرطی شدن در مغز انسان:

آمیختگی نورونی: در این مکانیسم، ارتباطات بین نورون ها در مغز بر اساس تجربیات قبلی قوی تر می شوند. این آمیختگی نورونی باعث می شود تا فعالیت نورون ها در مسیرهای یادگیری شرطی تقویت شده و فرآیند یادگیری بهبود یابد.

تقویت سیناپسی:

در این مکانیسم، فعالیت های نورون ها در مسیرهای یادگیری شرطی منجر به تقویت اتصالات سیناپسی بین آنها می شود. این تقویت سیناپسی به عنوان یک مارکر زمانی برای یادگیری شرطی عمل می کند و ارتباط بین محرک و پاداش یا مجازات را تقویت می کند.

تغییرات ساختاری در نورون ها:

در این مکانیسم، فعالیت های یادگیری شرطی باعث تغییرات در ساختار نورون ها می شود. این تغییرات شامل تغییرات در تعداد و شکل دندریت ها و افزایش تعداد سیناپس ها است که باعث افزایش ارتباطات بین نورون ها و بهبود فرآیند یادگیری می شود.

2-نقش یادگیری شرطی در فرآیندهای شناختی:

نطام پاداش و تنبیه در مغز و حافظه: شرطی شدن نقش مهمی در شکل گیری و حفظ خاطرات دارد. به عنوان مثال، وقتی ما یک رفتار خوب را با پاداش تجربه می کنیم، این ارتباط شرطی در حافظه ما ثبت می شود و ما بهترین رفتار را در آینده تکرار می کنیم.

یادگیری شرطی و تصمیم گیری:

شرطی شدن تاثیر مستقیمی بر تصمیمات ما دارد. با تجربه تعامل های یادگیری شرطی، ما قادر خواهیم بود تا تصمیمات بهتری بگیریم و رفتارهای متناسب با محیط اطرافمان را انجام دهیم.

یادگیری شرطی و اعتماد به نفس:

یادگیری شرطی می تواند به افزایش اعتماد به نفس ما کمک کند. با تجربه موفقیت های مکرر ، ما اعتماد به نفس بیشتری به خودمان پیدا می کنیم و در مواجهه با چالش ها و موقعیت های جدید، بهتر عمل خواهیم کرد.

یادگیری شرطی: آری یا خیر؟

موضوع شرطی شدن در مغز انسان یک موضوع پژوهشی جذاب است که به بررسی فرایند و تشکیل ارتباط میان علل و نتایج می‌پردازد. در این مقاله، سعی می‌کنم به بررسی این پرسش بپردازم که آیا شرطی بودن خوب است یا مضر؟

ابتدا، باید توضیح دهیم که یادگیری شرطی چیست. یادگیری شرطی یک نوع یادگیری است که در آن فرد با ایجاد ارتباط بین یک محرک و یک پاداش یا مجازات، یاد می‌گیرد که چه عملی را انجام دهد و چه عملی را اجتناب کند. مطالعات نشان داده‌اند که این نوع شرطی شدن در مغز انسان در مناطق مختلفی از جمله کورتکس پیشانی و سیستم تشدید پاداش رخ می‌دهد.

در برخی مطالعات، یادگیری شرطی به عنوان یک فرایند مفید برای بهبود عملکرد شناختی و تصمیم‌گیری شناختی شناخته شده است. برای مثال، افرادی که در یادگیری شرطی ماهر هستند، عملکرد بهتری در وظایف تصمیم‌گیری و حل مسئله دارند. همچنین، یادگیری شرطی می‌تواند بهبود حافظه و توانایی یادآوری اطلاعات را نیز داشته باشد.

 

با این حال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که یادگیری شرطی نیز ممکن است مشکلاتی داشته باشد. به عنوان مثال، در برخی افراد، این نوع یادگیری ممکن است باعث شود که آن‌ها به طور ناخودآگاه وابستگی به رفتارهای خطرناک و اعتیادزا توسعه دهند. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که  نظام پاداش و جزای مغز می‌تواند در برخی از اختلالات روانی مانند اختلالات اضطرابی و اختلالات مصرف مواد تأثیر مخربی داشته باشد.

بنابراین، پاسخ به این پرسش که تنبیه و یا پاداش دادن به مغز خوب است یا مضر، به وابستگی به شرایط و عوامل مختلف است. این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتر و دقیق‌تر است تا بتوانیم به نتایج قطعی برسیم. در هر صورت، درک بهتر از فرایند پاداش و جزا در مغز انسان می‌تواند به بهبود روش‌های آموزشی و درمانی کمک کند.

شرطی شدن در حیوانات:

نطام پاداش و جزای مغزی یک نوع یادگیری است که در آن حیوانات نیز قادر به ایجاد ارتباط بین محرک‌ها و پاداش‌ها یا مجازات‌ها هستند. این نوع یادگیری در حیوانات بسیار فراگیر است.

یکی از معروف‌ترین مطالعات درباره نظام پاداش و جزای مغزی در حیوانات، مطالعه رفتار موش‌ها در جعبه‌ی میوه‌ی پاو به وسیله‌ی روبرویی میوه و جعبه باز شونده است. در این آزمایش، موش‌ها یاد می‌گیرند که با فشار دادن یک دکمه، دریچه‌ی جعبه باز شود و میوه در دسترس آن‌ها قرار بگیرد. این نوع یادگیری شرطی در حیوانات به نام یادگیری اجتنابی نیز شناخته می‌شود.

 

در مطالعات دیگر، این نوع یادگیری در حیواناتی مانند خرگوش‌ها، شترمرغ‌ها، میمون‌ها و حتی پرندگان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعات نشان می‌دهند. که حیوانات قادر به ایجاد ارتباط بین محرک‌ها و پاداش‌ها هستند و می‌توانند با تجربه و تمرین، رفتارهای خاصی را یاد بگیرند.

یادگیری شرطی در حیوانات نه تنها به درک بهتر از رفتار حیوانات کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در طراحی روش‌های آموزش حیوانات، تحقیقات روانشناختی و درمان برخی اختلالات رفتاری حیوانات نیز دارد.

نتیجه گیری

نظام پاداش و جزای مغز فرآیند پیچیده ای دارد. که در مغز انسان با مکانیسم هایی چون آمیختگی نورونی، تقویت سیناپسی و تغییرات ساختاری در نورون ها انجام می شود. این فرآیند نقش مهمی در فرآیندهای شناختی مانند حافظه، تصمیم گیری و اعتماد به نفس دارد. درک عملکرد یادگیری شرطی در مغز انسان می تواند به بهبود فرآیندهای شناختی و بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند.