استرس بخشی آشنا و اجتناب ناپذیر از زندگی روزمره است که به اشکال مختلفی مانند سلامتی، پول و روابط بروز می کند و روی مغز تاثیر می گذارد. در هر موردی که با یک تهدید بالقوه مواجه می شویم، ذهن و بدن ما وارد عمل می شود و برای مقابله با مسائل (مبارزه) یا اجتناب از مشکل (فرار) بسیج می شود. احتمالاً شنیده اید که استرس چقدر برای ذهن و بدن شما مضر است. این استرس می تواند منجر به علائم فیزیکی مانند سردرد و درد قفسه سینه شود. می تواند باعث ایجاد مشکلات خلقی مانند اضطراب یا ناراحتی شود. حتی می تواند منجر به مشکلات رفتاری مانند طغیان ، عصبانیت یا پرخوری شود.
چیزی که ممکن است ندانید این است که استرس همچنین میتواند تأثیر جدی بر مغز شما بگذارد. وقتی با استرس مواجه میشوید، مغز شما یک سری واکنشها را پشت سر میگذارد . برخی خوب و برخی بد . که برای بسیج و محافظت از خود در برابر تهدیدات احتمالی طراحی شدهاند. گاهی اوقات استرس میتواند به تیزتر شدن ذهن و بهبود توانایی به خاطر سپردن جزئیات در مورد آنچه اتفاق میافتد کمک کند. اما همچنین میتواند اثرات منفی روی مغز داشته باشد، مانند کمک به بیماریهای روانی و در واقع کاهش حجم مغز.
۱-استرس مزمن باعث افزایش بیماری های روانی می شود.
دانشمندان دریافتهاند که استرس مزمن نقش مهمی در بروز بسیاری از بیماریهای روانپزشکی از جمله افسردگی، اختلال دوقطبی و اختلال استرس پس از سانحه دارد. مطالعات نشان میدهد که استرس مزمن منجر به تغییرات طولانیمدت در مغز میشود. این تغییرات ممکن است به توضیح اینکه چرا کسانی که استرس مزمن را تجربه میکنند نیز در آینده بیشتر مستعد ابتلا به اختلالات خلقی و اضطراب هستند، کمک کند.
در یک مطالعه، محققان مجموعهای از آزمایشها را در مورد تأثیر استرس مزمن بر مغز انجام دادند. آنها دریافتند که چنین استرسی سلولهای تولیدکننده میلین بیشتری ایجاد میکند اما نورونهای کمتری نسبت به حالت عادی ایجاد میکند. این اختلال منجر به میلین اضافی در نواحی خاصی از مغز میشود که در زمانبندی و تعادل ارتباطات اختلال ایجاد میکند. محققان دریافتند که استرس همچنین میتواند اثرات منفی بر هیپوکامپ مغز داشته باشد. مطالعات تصویربرداری نشان می دهد که استرس می تواند سیستم سروتونین و دوپامین بدن را مختل کند، که ممکن است در ایجاد چنین شرایطی نقش داشته باشد.
۲-استرس ساختار مغز را تغییر می دهد.
نتایج این آزمایش ها همچنین نشان داد که استرس مزمن می تواند منجر به تغییرات طولانی مدت در ساختار و عملکرد مغز شود. بخش مهمی از مغز که ماده خاکستری نامیده می شود مسئول تفکر مرتبه بالاتر مانند تصمیم گیری و حل مسئله است. اما مغز همچنین حاوی ماده سفید است که از تمام آکسون های متصل کننده با سایر مناطق مغز برای برقراری ارتباط اطلاعات تشکیل شده است. ماده سفید به دلیل غلاف چربی و سفید معروف به میلین، که آکسون ها را احاطه کرده و سیگنال های الکتریکی مورد استفاده برای انتقال اطلاعات در سراسر مغز را سرعت می بخشد، به این نام خوانده می شود. هنگامی که استرس مزمن منجر به تولید بیش از حد میلین می شود، تنها منجر به تغییر کوتاه مدت در تعادل بین ماده سفید و خاکستری نمی شود، بلکه می تواند به تغییرات پایدار در ساختار مغز نیز منجر شود.
همه استرس ها یکسان نیست.
مهم است که به یاد داشته باشید که همه استرسها به یک شکل بر مغز و شبکههای عصبی تأثیر نمیگذارند. استرس خوب، یا نوع استرسی که به شما کمک میکند در مواجهه با چالش عملکرد خوبی داشته باشید، به ارتباط مثبت مغز کمک میکند و منجر به شبکه های قوی تر و انعطاف پذیری بیشتر می شود. از سوی دیگر، استرس مزمن می تواند منجر به مجموعه ای از مشکلات شود. در جایی که استرس خوب به انعطاف پذیری بیشتر کمک می کند، استرس مزمن احتمال بیشتری دارد که بعداً استعداد شما را نسبت به مسائل سلامت روان افزایش دهد.
۳-استرس سلول های مغز را از بین می برد.
علاوه بر تغییر ساختار مغز، هورمونهایی که بدن شما هنگام استرس ترشح میکند، حتی میتواند نورونهای مغز شما، بهویژه آنهایی را که تازه تشکیل شدهاند، از بین ببرد. هیپوکامپ یکی از مناطق مغز است که به شدت با حافظه، احساسات و یادگیری مرتبط است. همچنین یکی از دو ناحیه مغز است که در آن نوروژنز یا تشکیل سلولهای جدید مغز در طول زندگی اتفاق میافتد.
خطر ابتلا به بیماری های عصبی را افزایش داد.
استرس مزمن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض کورتیزول نیز باعث افزایش تولید گلوتامات می شود. گلوتامات یک انتقال دهنده عصبی تحریک کننده است که نقشی حیاتی در تنظیم خلق و خو، شناخت و عملکردهای حافظه ایفا می کند. با این حال، گلوتامات بیش از حد می تواند به آسیب یا مرگ سلول های مغز کمک کند. گلوتامات بیش از حد با شرایط عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون و بیماری هانتینگتون مرتبط است.
۴-استرس مغز را کوچک می کند.
استرس نه تنها مانع رشد سلولهای مغزی میشود، بلکه میتواند حجم کلی مغز را نیز کاهش دهد. حتی در میان افراد سالم، استرس میتواند منجر به کوچک شدن نواحی مغز مرتبط با تنظیم احساسات، متابولیسم و حافظه شود. هنگامی که به طور مداوم در معرض سطوح بالای کورتیزول قرار می گیریم، این خطر وجود دارد که حجم مغز، به ویژه در نواحی حیاتی مانند هیپوکامپ و قشر جلوی مغز، کاهش یابد.
مشکلات حافظه و تفکر
در یک مطالعه، محققان دریافتهاند که این میتواند منجر به مشکلات حافظه و تفکر شود. شرکتکنندگان با سطح کورتیزول بالا حجم مغز بیشتری را از دست میدهند و در تستهای شناختی و حافظه عملکرد بدتری دارند. در حالی که مردم اغلب پیامدهای نامطلوب را با استرس شدید و ناگهانی ناشی از رویدادهای تغییردهنده زندگی (مانند یک بلای طبیعی، تصادف رانندگی یا مرگ یکی از عزیزان) مرتبط میدانند، محققان پیشنهاد میکنند که به نظر میرسد این استرس روزمره است که همه ما با آن مواجه هستیم. با گذشت زمان، می تواند به طیف گسترده ای از اختلالات روانی کمک کند.
اثرات استرس نیز تجمعی به نظر می رسد. قرار گرفتن در معرض رویدادهای استرس زاتر با ماده خاکستری کوچکتر در قشر جلوی مغز، ناحیه ای از مغز مرتبط با خودکنترلی و احساسات مرتبط است.
کاهش تاب آوری در برابر استرس آینده
به نظر می رسد استرس روزمره و مزمن به خودی خود تأثیر کمی بر حجم مغز دارد، اما ممکن است افراد را در مواجهه با عوامل استرس زای شدید و آسیب زا در برابر کوچک شدن مغز آسیب پذیرتر کند. به عبارت دیگر، قرار گرفتن در معرض استرس طولانی مدت می تواند پاسخگویی به خواسته های عوامل استرس زا در آینده را برای افراد چالش برانگیزتر کند.
۵-استرس به حافظه شما آسیب می رساند.
بعد از اینکه یک رویداد استرس زا را تجربه کردید، آیا تا به حال متوجه شده اید که حافظه شما برای جزئیات کمی مبهم به نظر می رسد؟ این به این دلیل است که گاهی اوقات استرس باعث می شود که به خاطر سپردن رویدادها سخت شود. حتی استرس نسبتاً جزئی نیز می تواند بلافاصله بر حافظه شما تأثیر بگذارد، مانند مبارزه کردن. تا به یاد بیاورید که کلید ماشین شما کجاست یا وقتی دیر سر کار هستید کیفتان را کجا گذاشته اید.
مطالعات حیوانی برخی از راههایی را نشان دادهاند که استرس ممکن است بر حافظه و یادگیری تأثیر بگذارد. برای مثال، نشان داده شده است که استرس مزمن به حافظه فضایی یا توانایی یادآوری اطلاعات در مورد مکان اشیاء در محیط و جهتگیری فضایی آسیب میزند. مطالعه دیگری نشان داد که سطوح بالای هورمون استرس کورتیزول با کاهش حافظه کوتاه مدت در موشهای مسنتر مرتبط است. همچنین توجه به این نکته مهم است که در حالی که مطالعات حیوانی می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد تأثیر بالقوه استرس ارائه دهد. تحقیقات بیشتری برای یادگیری بیشتر در مورد چگونگی تأثیر استرس بر حافظه در انسان ها مورد نیاز است.
بعضی استرس ها می تواند حافظه را تقویت کند.
باز هم، مهم است که به یاد داشته باشید که همه استرس ها یکسان ایجاد نمی شوند. قبل از ارائه یک سخنرانی در محل کار ممکن است کمی عصبی باشید. به عنوان مثال، تحقیقات نشان می دهد که وقتی استرس بلافاصله قبل از یادگیری اتفاق می افتد، حافظه را می توان با کمک به تقویت حافظه تقویت کرد. با این حال، احساس استرس هنگام تلاش برای به خاطر سپردن چیزی می تواند اثر معکوس داشته باشد.