ماده خاکستری یک جزء کلیدی از بافت عصبی مغز است. این ماده هم در مغز و هم در نخاع یافت می شود و از اجسام سلول های عصبی تشکیل شده است که سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل می دهند. بیشترین غلظت ماده خاکستری در مخچه است. مغز و ماده خاکستری به نخاع نیز گسترش می یابد. ماده خاکستری به مناطقی از مغز اشاره دارد که حاوی غلظت زیادی از نورون‌ها هستند. این سلول بدن برای اکثر عملکردهای شناختی و احساسی در ماده خاکستری قرار دارد. همینطور باید اشاره کرد که ماده خاکستری برای همه جنبه های رفتار انسان ضروری است.

ماده خاکستری و ماده سفید

سیستم عصبی مرکزی ما از ترکیبی از ماده سفید و خاکستری تشکیل شده است. ماده خاکستری در لایه بیرونی مغز یافت می شود و به رنگ مایل به خاکستری است. ماده خاکستری و سفید هر دو اجزای مهم مغز هستند، اما ماده خاکستری نقش بزرگتری در عملکرد روزانه ما ایفا می کند.ماده سفید مانند یک ارتباط دهنده بین نواحی مختلف ماده خاکستری در مغز عمل می کند.

به عنوان مثال ماده خاکستری را می توان با تراشه های کامپیوتری مقایسه کرد و ماده سفید مانند سیم هایی که این تراشه های کامپیوتری را به یکدیگر متصل می کنند. اگر مغز را به عنوان یک نقشه بزرگ در نظر می گیرید، ماده خاکستری نمایانگر شهرهای شلوغ است. ماده سفید نمایانگر بزرگراه ها و جاده های محلی است که شهرها را به هم متصل می کند. همه این چیزها باید به آرامی کار کنند تا شما کار کنید. مغز تا بهترین ظرفیت خود عمل کند.

 

ماده خاکستری در مغز چه می کند؟

ماده خاکستری نقش مهمی در نحوه عملکرد ذهن و بدن ما دارد. این ماده به افراد اجازه می دهد حرکات خود را کنترل کنند و به ما امکان می دهد سیگنال های حسی را از محیط خود دریافت کنیم. ماده خاکستری نقش مهمی در سلامت شناختی و روانی دارد.

پردازش شناختی

ماده خاکستری نقش اساسی در شناخت دارد و بر تفکر هوشمند حاکم است. همچنین به پردازش شناختی ما از جمله حافظه، تصمیم گیری، زبان و توجه کمک می کند. تحقیقات ارتباط جالبی بین ماده خاکستری و توجه پیدا کرده است، با برخی از مطالعات که تغییراتی در ماده خاکستری در میان کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال کمبود توجه (ADHD) پیدا کرده است.

تنظیم عاطفی

ماده خاکستری همچنین نقش مهمی در نحوه تنظیم احساساتمان ایفا می کند. برای مثال، تحقیقات ۲۰۱۶ نشان داد که تنظیم هیجانی با کاهش ماده خاکستری در قسمت قشر اوربیتوفونتال مغز مرتبط است. کاهش حجم ماده خاکستری با توانایی پردازش مرتبط است. محققان همچنین پیشنهاد کردند که تغییرات ماده خاکستری احتمالاً به ایجاد شرایط روانپزشکی کمک می کند که اختلال در تنظیم عاطفی به عنوان یک علامت اصلی است.

تاثیر ماده خاکستری بر سلامت روان

روشی که سیستم عصبی ما سلامت روان ما را کنترل می‌کند به‌طور خاص شناخته نشده است. با این وجود، اگرچه بیشتر شرایط سلامت روان شامل اختلالات ماده خاکستری نمی‌شود، تغییرات در ماده خاکستری می‌تواند با چندین چالش سلامت روان مرتبط باشد. آسیب‌های ناشی از خاکستری ماده می تواند باعث اختلالات سلامت روان شود.

همچنین بخوانید : 10 روش تقویت مغز+10 خوراکی مفید برای مغز

اختلالات مغزی و ماده خاکستری

چندین بیماری عصبی و روانپزشکی با ناهنجاری های ماده خاکستری مرتبط هستند. آنچه باید بدانید در اینجا آمده است:

• بیماری آلزایمر با تجمع پلاک بر روی ماده خاکستری مغز مشخص می‌شود که باعث مشکلات حافظه و عملکرد حرکتی قابل توجه و تهدیدکننده زندگی می‌شود.
• اختلال افسردگی اساسی با کاهش حجم ماده خاکستری مرتبط است تغییرات ماده خاکستری با بیماری پارکینسون مرتبط است و مسئول لرزش بدن افراد مبتلا به این بیماری است.
• مولتیپل اسکلروزیس با آفت در ماده خاکستری و سفید مغز در ارتباط است.
• شواهد فزاینده ای وجود دارد که تغییرات ماده خاکستری با اسکیزوفرنی مرتبط است.

نوروپلاستیسیته

نوروپلاستیسیته این ایده است که مغز و نورون های آن بر اساس یادگیری، تجربه و عوامل محیطی قادر به تغییر و سازگاری هستند. اگرچه داده های محدودی در مورد ماده خاکستری و نوروپلاستیسیته وجود دارد، شواهدی وجود دارد که ماده خاکستری را می توان در جهت مثبت تغییر داد.

به عنوان مثال، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تمرین مدیتیشن ذهن‌آگاهی به‌صورت طولانی‌مدت ، برای چندین ماه یا سال ، می‌تواند باعث تغییرات ساختاری در ماده خاکستری شود. یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که حتی آموزش مختصر ذهن‌آگاهی (حدود 10 ساعت) می‌تواند باعث ایجاد ماده خاکستری شود.

عوامل موثر بر ماده خاکستری

تعدادی از عوامل وجود دارند که بر ماده خاکستری ما تأثیر می‌گذارند. برخی از این عوامل تحت کنترل ما هستند و برخی ، مانند پیری ، نه. این یک واقعیت دشوار است، اما بیشتر بزرگسالان با افزایش سن، سطحی از کاهش شناختی را تجربه می‌کنند. این ممکن است شامل تغییراتی در دامنه توجه، حافظه فعال، و سرعت پردازش شناختی باشد. اما تغییرات شناختی که به طور معمول تجربه می شود با آتروفی ماده خاکستری در مغز ما مرتبط است.

سایر عواملی که می توانند باعث از بین رفتن ماده خاکستری شوند عبارتند از تروما و PTSD، و همچنین ضربه شدید به سر و آسیب های مغزی تروماتیک.

سبک زندگی سالم:

کاهش ماده خاکستری با افزایش سن رایج است، اما موارد خاصی وجود دارد که از بین رفتن ماده خاکستری را تشدید می کند. کنترل این عوامل می تواند میزان زوال شناختی شما را کاهش دهد. انتخاب سبک زندگی می تواند از ماده خاکستری مغز محافظت کند. این موارد عبارتند از:

• خودداری از نوشیدن الکل زیاد
• خودداری از مصرف مواد مخدر
• مطمئن شوید که خواب کافی دارید
• کنترل بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت
• ترک سیگار

 

چگونه می توانم ماده خاکستری مغزم را بهبود بخشم؟

هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای بهبود ماده خاکستری مغز شما در صورت تغییر یا آسیب دیده وجود ندارد. با این حال، راه‌هایی برای محافظت از ماده خاکستری و داشتن سبک زندگی دوست‌دار مغز وجود دارد. اول از همه، شما می خواهید از سلامت قلب و عروق خود محافظت کنید. بهترین راه برای محافظت از ماده خاکستری مراقبت از سلامت قلب و عروق است که خطر سکته مغزی را کاهش می دهد. به عنوان مثال می توان به اتخاذ یک رژیم غذایی سالم برای قلب، ترک سیگار و کنترل فشار خون اشاره کرد.

علاوه بر این مهم است که از نظر فیزیکی، اجتماعی و فکری فعال بمانید. اینها همه مداخلات مهمی هستند که می‌توانند از سلامت ماده خاکستری محافظت کنند.

آنچه پژوهش می گوید:

به طور خاص، تحقیقات نشان داده است که فعال ماندن از نظر بدنی، به ویژه با افزایش سن، می تواند از ماده خاکستری شما محافظت کند و خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر را کاهش دهد. فعالیت بدنی به طور مثبت با حجم ماده خاکستری در افراد مسن مرتبط است.

مطالعات همچنین نشان داده اند که مصرف الکل به شدت با کاهش ماده خاکستری مرتبط است، بنابراین محدود کردن مصرف الکل مهم است.

در نهایت، تحقیقات رابطه ای بین استرس بیش از حد و تغییر ماده خاکستری پیدا کرده است. علاوه بر این، درگیر شدن در فعالیت هایی که استرس را کاهش می دهد، مانند مراقبه ذهن آگاهی، می تواند ماده خاکستری شما را سالم نگه دارد.

 

آموزش شناختی:

آموزش شناختی شامل هر فعالیتی است که به شما کمک می کند توانایی مغز خود را برای حل مسئله، تفکر انتقادی، و استفاده از حافظه و دامنه توجه حفظ کنید. نمونه هایی از آموزش شناختی شامل انجام جدول کلمات متقاطع هر روز، خواندن، انجام بازی های بی اهمیت، و بازی کارت یا پازل چالش برانگیز است. بسیاری از افراد مسن برای تیز نگه داشتن مغز خود در این نوع فعالیت ها شرکت می کنند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد درگیر شدن در این فعالیت ها می تواند به طور خاص از ماده خاکستری شما محافظت کند.