بخش اول:برنامه ریزی چیست؟

در دنیای مدرن امروز اگر بخواهیم از اطرافیان خود پیشی بگیریم و انسان موفق تری از لحاظ کاری و تحصیلی باشیم ، باید ارزش برنامه ریزی را درک ، و در زندگی خود به کار گیریم. یکی از جنبه های مهم برنامه ریزی ، برنامه ریزی تحصیلی می باشد. که متاسفانه اکثر دانش آموزان و دانش جویان ، آن را رعایت نمی کنند. همین امر موجب دلسردی و ناامیدی افراد از تحصیلاتشان می شود.

بی برنامگی عامل ناامیدی

اگر بگوییم که ریشه ی بیشتر ناکامی های تحصیلی ، عدم برنامه ریزی بوده ، مبالغه نکرده ایم. حتما تا به حال در مدرسه و یا دانشگاه برایتان سوال بوده است که ، شاگردان زرنگ ، چه شگردی به کار می برند که نمرات بالایی را کسب می کنند. خوب باید بگوییم که رازی در کار نیست. 99 درصد آن به برنامه ریزی برمیگردد که اکثرا آن را نداریم. و گمان می کنیم ، با درس خواندن زیاد می توانیم ضعف تحصیلی خود را جبران کنیم. البته ممکن است که این امر تا حدی به ما کمک کند ، ولی همه ی مشکلات را حل نمی کند.

ولی در صورتی که برنامه ی دقیقی برای درس خواندن داشته باشیم ، می توانیم به قله های پیشرفت برسیم.با ما همراه باشید تا در این مقاله شیوه ی برنامه ریزی صحیح و اصولی را به شما آموزش دهیم.

چرا برنامه ریزی اهمیت دارد؟

درس خواندن و فعالیت مغزی مانند هر فعالیت دیگری ، سختی های خاص خود را دارد. ولی حتی یک مسیر دشوار و طاقت فرسا هم اگر نقشه ی راه وهدف داشته باشد ، مثل این است که نصف مسیر را پیموده ایم. برنامه ریزی نیز حکم همین نقشه ی راه را دارد. البته این را باید بگویم که هر کاری نیاز به هدف دارد.

پس قبل از هر کاری هدفتان را مشخص کنید ، که هدف حکم مقصد شما را دارد و برنامه ریزی حکم نقشه ی راه برای رسیدن به مقصد نهایی. با این تفاوت که برنامه ریزی کوتاه ترین و آسان ترین مسیر ، برای رسیدن به مقصد می باشد. حال که با اهمیت برنامه ریزی آشنا شده ایم ، برای درک بهتر آن یک مثال می زنیم. به طور مثال دوران دانش آموزی خود را به خاطر بیاورید. حتما درس هایی بوده اند که در طول یک ترم ، حتی نکات پاورقی آن را نیز مطالعه کرده اید ، اما به دلیل عدم تسلط بر زمان بندی ، مرور مطالب و تندخوانی در شب امتحان به مشکل جدی خورده باشید.

اگر بیش از حد و یا کم تر از حدی ، برای یک فصل از کتاب وقت بگذارید ، قطعا در فصل های بعدی به مشکل برخواهید خورد. پس باید تعادل در برنامه ریزی را رعایت کنید. با این تفاسیر به سراغ برنامه ریزی صحیح می رویم.

برنامه ریزی صحیح و اصولی چگونه باید باشد؟

در این قسمت ، به موارد حیاتی که یک دانش آموز برای برنامه ریزی تحصیلی خود نیاز دارد اشاره می کنیم.همان طور که در بالا اشاره کردیم ، قبل از هر کاری نیاز به یک هدف داریم. البته در این مورد به خصوص تاکید می کنم که حتما هدفتان را روی یک کاغذ بنویسید. چون به قول معروف: کم رنگ ترین جوهرها از قوی ترین حافظه ها ماندگارتر است. پس تاکید می کنم که هدفتان را روی یک کاغذ نوشته و آن را جایی بگذارید که حتما جلوی چشمتان باشد مثل : در یا دیوار اتاقتان. در قدم بعدی وسایل مورد نیاز برای برنامه ریزی را تهیه کنید. مثل دفترچه یادداشت و خودکار.

حال می توانید برنامه ی خود را به صورت هفتگی و یا ماهانه تنظیم کنید. البته پیشنهاد ما این است که برنامه ی خود را هفتگی و یا نهایتا دوهفته ای تنظیم کنید ، نه ماهانه.دلیل این کار این است که بازخورد بهتری از خود داشته باشید و برنامه های آینده ی خود را واقع گرایانه تر بچینید.

حال به صورت خلاصه به تاثیر برنامه ریزی صحیح و اصولی روی استرس دانش آموزان می پردازیم.

تاثیر برنامه ریزی بر کاهش استرس

همان طور که اشاره کردیم ، برنامه ریزی مانند یک نقشه ی راه رسیدن به مقصد می باشد. نقش برنامه ریزی در موفقیت افراد غیرقابل انکار بوده ، تا جایی  که افراد مشهور موفقیت خود را وامدار نظم و برنامه ریزی می دانند. حال که با اهمیت برنامه ریزی آشنا شدیم ، باید راجب مسائلی که اثر متقابل روی برنامه ریزی می گذارند نیز آشنا شویم. یکی از آن عوامل بسیار تاثیرگذار ، استرس و اضطراب می باشد. یکی از کارهایی که والدین و مدارس حتی حکومت ها به دنبال آن اند، کاهش استرس در محصلین به ویژه در دانش آموزان می باشد. برنامه ریزی اصولی اگر برپایه ی استعدادهای افراد طراحی شود ، نه تنها  باعث موفقیت افراد می شود بلکه باعث کاهش استرس و اضطراب در آنان می شود.

در برنامه ریزی وقتی محصل می بیند که بر پایه توانایی های خود در حال پیشرفت تحصیلی می باشد، وقتی می بیند که لازم نیست ساعت های طولانی ، بدون هدف و بدون استراحت و تفریح ، درس بخواند خود به خود سطح نگرانی و اضطراب درون او کاهش می یابد. که این کار تاثیر زیادی برکیفیت تحصیلی او خواهد گذاشت.درباره ی استرس یک مقاله ی بسیار جامع و کامل در سایت منتشر کرده ایم ، که می توانید آن را مطالعه کنید. حال به موارد مهم که باید درهر برنامه ریزی رعایت کنیم اشاره میکنیم.

1-کارهای مهمی را لیست کنید.

کارهای مهم خود در طول روز و یا هفته را لیست کنید . این کار باعث خلوت شدن ذهن و دسته بندی مسائل می شود. کارهایی مثل غدا خوردن ، بیدارشدن ، درس خواندن ، زمان حضور در مدرسه ، خواب و …

با نوشتن این موارد ، خواهید فهمید که چه کارهای مهمی را در طول روز انجام داده و چه ساعاتی از شبانه روز را هدر می دهید. این کار به شما یک دید کلی می دهد.

2-اولویت بندی کردن کارها

اولویت کاری هر شخص با شخص دیگر متفاوت است. این مورد در دانش آموزان نمود بیشتری دارد. چون که دانش آموزان در همه ی درس ها به یک میزان قوی و یا ضعیف نیستند. مثلا یک دانش آموز در درس ریاضی ، ضعف بیشتری دارد ولی دانش آموز دیگر در درس فیزیک.پس باید برنامه ی هر دانش آموز با دانش آموز دیگر تفاوت داشته باشد. همین امر اولویت بندی کارها در برنامه ریزی را به یک ضرورت تبدیل کرده است.

3-برای تقویت هر درس چکاری انجام می دهید.

این مورد زیر مجموعه ی موارد دیگر به حساب می آید ، اما به دلیل اهمیت فراوان و اینکه خیلی ها به آن توجه نمی کنند ، لازم دیدیم که آن را به صورت جداگانه مطرح کنیم.

به طور مثال یک دانش آموز راجب هر درس ، باید این سوال را از خود بپرسد که برای رساندن این درس به وضعیت مطلوب باید چه حجمی از کار را به خود تحمیل کنم؟آیا باید درس را از اول بخوانم؟ ویا اینکه فقط به حل تمرین بیشتری نیاز دارم؟ این سوالات بر حجم کاری دانش آموز تاثیر زیادی گذاشته و حجم کار و زمان را مشخص می کند.

4-تهیه ی یک جدول مرتب برای یادداشت مطالعات روزانه

برای اینکه به کارهای مکتوب شده ، نظم و جهت دهیم ، باید یک جدول برنامه ریزی تهیه کنیم. و هرکاری را در ستون (بازه ی زمانی خود) یادداشت کنیم. در بازار نشر و کتاب دفترهای آماده ی زیادی برای برنامه ریزی تحصیلی و یادداشت ساعات مطالعه ی روزانه وجود  دارد. حتی موسسات کنکوری و آموزشی نیز جدول خاصی برای برنامه ریزی دانش آموزان خود دارند. می توانید از آن ها استفاده کنید.

 

5-مدت مطالعاتی برای خود مشخص کنید

سعی کنید واحد مطالعاتی شما بین 45 دقیقه تا 90 دقیقه (1.5 ساعت) باشد. بیش از آن زیاده روی ، و کم تر از آن ارزش مطالعاتی را پایین می آورد. البته تعیین واحدها ی مطالعاتی کاملا به خود شما بستگی دارد. ولی سعی کنید حتما در بازه ی مذکور باشد که تعادل رعایت شود. همچنین محققان توصیه کرده اند که استراحت بین مطالعه 15 دقیقه بیش تر نشود.

6-ساعات مطالعه ی روزانه را یادداشت کنید.

اکثر دانش آموزان در این مورد به مشکل بزرگی برمی خورند ، و آن این است که نمی دانند ظرفیت آنان برای مطالعه روزانه چقدر است. به همین خاطر عده ای بیش از حد می نویسند(که تعداد این دسته بیشتر است.چون انگیزه ی کار در ابتدا بیشتر است). و عده ای کم تر از حد انتظار. به همین خاطر زمانی که برنامه ی آرمانی و فراتر از حد انتظار برای خود میچینند و نمی توانند به برنامه ی خود عمل کنند ، دلسرد شده و انگیزه ی خود برای ادامه مسیر را از دست می دهند. افراد دسته ی دوم هم که کم کار کرده اند از خود و نتیجه ی حاصل ناراضی هستند و مدام خود را سرزنش می کنند.

پس ساعات مطالعه را بر اساس واقعیت میدانی بچینید و افراط و تفریط نکنید.

7-به اندازه ی کافی استراحت ، تفریح و خواب داشته باشید.

هر انسانی بعد از مدتی کار سخت ، قطعا به تفریح و استراحت نیاز دارد. دانش آموزان نیز (به خصوص دانش آموزان کنکوری) باید به اندازه ی کافی از استراحت و تفریح برخوردار باشند. می توانید در زمان استراحت خود به سقف خیره شوید ، پیاده روی کنید و یا موزیک ملایم و بدون متن گوش دهید.

 

ولی حتما در برنامه ی خود استراحت و تفریح را لحاظ کنید.

8-برنامه تان انعطاف داشته باشد.

این مورد به خاطر آن است که اگر قسمتی از برنامه ی خود را به هر دلیل نتوانستید انجام دهید ، بتوانید آن را در زمان دیگر به انجام رسانید. این کار باعث جلوگیری از سرخوردگی ناشی از عمل نکردن به وظایف در برنامه ریزی می شود. پس برای برنامه ی خود شریان تنفسی قرار دهید.

9-به برنامه تان پایبند باشید

وقتی تصمیم جدی برای درس خواندن گرفتید ، حتما به برنامه ی خود وفادار باشید. این گونه نباشد که بگویید ، الآن حس و حال این کار را ندارم ، و یا تمایل دارم کار فردا را امروز انجام دهم. حدالامکان سعی کنید تغییر و جابه جایی ناگهانی در برنامه ی خود نداشته باشید. زیرا این کار تمرکز و نظم کار شما را بر هم می زند. اگر می خواهید تغییری در برنامه ی تحصیلی خود ایجاد کنید ، تا انتهای برنامه صبر ، و سپس برای اصلاحش اقدام کنید.

10-برای مرور مطالب اهمیت زیادی قائل شوید

مرور کردن  در فواصل زمانی مناسب ، باعث انتقال مطالب و اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به حافظه ی بلند مدت می شود. به علاوه مرور کردن مرتب و منظم باعث یادگیری عمیق و اصولی مطالب درسی خواهد شد. چون در بلند مدت ، ابعادی از مطالب مطالعه شده برایتان آشکار می شود که در ابتدا به آن هیچ توجهی نکرده اید.

11-وضعیت خود را پایش کنید.

بعد از هر دوره ی برنامه ریزی تحصیلی ، حتما نسبت به ارزیابی برنامه ی خود اقدام کنید. ببینید کدام درس نیاز به زمان بیشتری دارد و کدامیک کم تر؟ چه درسی مطالعه بیشتری می خواهد و چه درسی تست بیشتر؟ پس از خود سوال بپرسید و به آنان پاسخ دهید. نحوه ی پرسش و پاسخ به این سوالات نیز به خود شما بستگی دارد. پس ارزیابی خود را به هیچ وجه دست کم نگیرید.

12-خلاصه نویسی را دست کم نگیرید.

خلاصه نویسی هم مرور مطالب را برایمان آسان تر می کند و هم باعث می شود که ذهنمان روی مسائل مهم تر تمرکز کند. شما می توانید در دروس اختصاصی به خلاصه نویسی فرمول ها و نکات مهم بپردازید ودر دروس عمومی به نکات کلیدی و قواعد دستوری توجه بیشتری بکنید.

نکات طلایی

• برنامه ی خود را واقع گرایانه و با توجه به ظرفیت خود بچینید.(برنامه آرمانی نباشد)
• در زمان های استراحت بین واحد های مطالعاتی ، از تماشای فیلم و موسیقی های باکلام و تند (مثل رپ و راک) به شدت خودداری کنید. چون مغز به تحلیل موضوعات می پردازد.
• مکان مطالعه تان ، جایی ساکت و آرام باشد.
• حتما روی میز و صندلی مطالعه کنید.
• میز مطالعه تان حتما روبه روی دیوار باشد.(دیوار خالی از نوشته و برگه) این کار باعث عدم پرش ذهنی خواهد شد.
• برای هر درس به اندازه ی خودش وقت بگذارید.
• اگر دانش آموز کنکوری هستید ، حتما در بازه ی عید مکان مطالعه تان را تغییر دهید.(مکانی با فضایی جدید)
• برای برنامه ریزی ، یک دفتر تهیه کنید.(برای اینکه بدانید کارتان بلند مدت و منسجم خواهد بود.)
• برنامه ی خود را هفتگی تنظیم کنید.
• حتما ساعات مطالعه تان را یادداشت کنید.
• به هیچ وجه برنامه تان را با برنامه ی دیگران مقایسه نکنید.(بیل گیتس : اگر خود را با دیگران مقایسه کنید  به خود توهین کرده اید.)
• برای برنامه تحصیلی ، می توانید به موسسات کنکوری نیز مراجعه کنید.

سخن پایانی

اگر دقت کرده باشید اکثر افراد جامعه انسان های ناموفق یا عادی می باشند ، که هیچ هدف روشنی برای زندگی ندارند. این در صورتی است که به اعتقاد موسسه ما ، تمامی انسان ها نابغه هستند ولی هیج اطلاعی از این موضوع ندارند. اگر شما جزو کسانی هستید که می خواهید از چارچوب یک انسان عادی خارج شوید ، و به موفقیت دست پیدا کنید، ابتدا باید یک هدف مشخص برای خود تعیین کنید. سپس با یک برنامه ی اصولی و صحیح ، به سمت هدف خود حرکت کنید.

اعتقاد ما در موسسه ی مغز برتر این است که نابغه شدن مادرزادی نیست و هر شخصی بایک سطح مشخص از توانایی ها می تواند با یک برنامه ی صحیح و منظم ، توانایی های خود را ارتقا داده و به حد مطلوب خود برسد.