همه ی ما انسان ها برای اینکه کارهای روزمره ی خود را انجام دهیم ، نیاز به یادآوری نام ها ، مکان ها ، دستورالعمل ها و… هستیم. گاهی این عناوین را خیلی زود فراموش می کنیم و گاهی خیلی سریع به یاد می آوریم. گویی ملکه ی ذهنمان شده اند. ملکه ی ذهن شدن اطلاعات به تقویت حافظه بلندمدت بستگی دارد. در این مقاله به چیستی حافظه در مغز انسان ، انواع آن و راه های تقویت حافظه بلند مدت می پردازیم.

حافظه چیست و چه اطلاعاتی را در خود ذخیره می کند؟

حافظه بخشی از مغز می باشد که اطلاعات ضروری و حیاتی همچون نام ها و مکان ها را در خود ذخیره می کند. جایگاه حافظه در مغز انسان بخش هیپوکامپ مغز می باشد. که اگر این بخش آسیب جدی ببیند ، فرد مورد نظر در به یاد آوردن دچار اختلالات جدی خواهد شد. حافظه ی انسان به سه بخش حافظه ی حسی ، حافظه ی بلند مدت و حافظه ی کوتاه مدت تقسیم می شود. در ادامه به صورت جداگانه هر کدام را تعریف خواهیم کرد.

 

حافظه کوتاه مدت:

این نوع از حافظه وظیفه دارد که اطلاعات را به صورت سطحی و موقت در مغز ذخیره کند. همچنین تصمیم اینکه اتفاقی در حافظه ی بلند مدت نقش ببندد ، با اوست. یعنی اگر اتفاقی در زمان حال برایمان افتاد ، این اتفاق به صورت موقت در حافظه ی کوتاه مدت ذخیره شده و سپس با تکرار آن اتفاق ، اطلاعات موجود در حافظه ی بلند مدت ذخیره می شود. ذخیره ی اطلاعات در حافظه کوتاه مدت ، کم تر از یک دقیقه به طول می انجامد.

حافظه بلند مدت:

این نوع از به خاطر سپاری معمولا بیش از یک دقیقه (دو یا چند دقیقه) طول می کشد. و زمانی که اتفاقی مشابه را مشاهده کنیم ، معمولا بیش از چند دقیقه طول نمی کشد که آن را به یاد بیاوریم. به شرطی که آن اتفاق در حافظه ی بلند مدت ذخیره شده باشد. برخی از خاطرات ممکن است چند سال و بعضی دیگر حتی چند روز در ذهن شما باقی بمانند.

 

حافظه ی صریح:

وقتی شما در موقعیتی قرار می گیرید که باید اطلاعات را به صورت آگاهانه به یاد بیاورید ، در واقع شما از حافظه ی صریح خود استفاده کرده اید. به طور مثال وقتی که شما می خواهید غذایی برای اهل خانواده  درست کنید ، مجبور هستید تا نحوه ی پخت آن غذا را هر از چندگاهی با خود مرور کنید و در حافظه ی خود به آنان دسترسی داشته باشید. اطلاعاتی از این دست در حافظه ی صریح و ضمنی شما ذخیره می شود. وشامل تمام اطلاعاتی می شود که شما هر روزه مجبور به استفاده از آن ها هستید. مانند: به یاد آوردن شماره تلفن و یا رمز گوشی موبایل و …

 

حافظه ی ضمنی:

همان طور که از اسم این نوع از حافظه پیداست ، این حافظه ضمنی می باشد. یعنی شما در به یاد آوردن نیازی نیست تا خود را به زحمت بیندازید. این عمل به صورت ناخودآگاه و غیر عمدی به وقوع می پیوندد. ملموس ترین مثال برای این نوع از حافظه ، تایپ کردن روی صفحات کیبورد است. در این عمل شما به صورت ضمنی و ناخودآگاه ، جایگاه هر کلید روی صفحه کیبورد را پیدا کرده و آن را فشار می دهید.

راه های تقویت حافظه بلند مدت:

1-تا می توانید اتصالات مغزی بسازید.

مغز ما در ابتدای به خاطر سپاری اطلاعات ، ابتدا به این مسئله توجه می کند که چه مسائلی به آن مرتبط هستند. سپس ارزش هر کدام از این اطلاعات را می سنجد. سپس با توجه به این اطلاعات تعیین می کند که آیا این اطلاعات ارزش به خاطر سپردن را دارند یا خیر! حتما می دانید ، هر چه قدر اتصالات مغزی شما بیشتر باشد ، شما باهوش تر هستید.

سعی کنید چیزهای جدیدی بیاموزید و آن را با دانسته های قبلی خود ارتباط دهید. مثلا اگر مطلبی مربوط به درس تاریخ می آموزید ، سعی کنید آن را به سایر اتفاقات هم عصر و هم دوره ی خود ارتباط دهید. مطالب یادگیری شده در ذهن خود را مقایسه کنید. این کارها همان طور که گفتیم منجر به تشکیل اتصالات جدید مغزی می شود. هر چه این اتصالات بیشتر شود ، مغز و ذهن قوی تری خواهید داشت. یک ذهن قوی قطعا در به یاد آوری  اتفاقات گذشته بهتر از دیگران عمل می کند.

 

2-از قدرت تجسم و خیال پردازی خود استفاده کنید.

مغز ما به گونه ای طراحی شده است که تصویر را چندین برابر بهتر از نوشته ها و شنیده ها در حافظه ی خود ذخیره می کند. اگر می خواهید مطلبی را به خاطر بسپارید ، سعی کنید آن را تصویر سازی ذهنی کنید. یکی از دلایلی که باعث می شود تا مکان ها را بهتر از اسامی و نام ها به خاطر بسپاریم ، دقیقا همین موضوع می باشد که در به یاد آوری مکان ، تصویری در ذهن ما موجود می باشد. به این تکنیک تصویر سازی ذهنی می گوییم. این تکنیک از کلیدی ترین تکنیک ها برای تقویت حافظه بلندمدت به شمار می رود.

 

3-مسائل را با فاصله های مشخص تکرار کنید.

یکی از بهترین راه های انتقال مفاهیم و اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به حافظه ی بلند مدت ، تمرین و تکرار مطالب می باشد. تحقیقات نشان می دهد هر چه  تعداد تکرارهای فاصله دار بیشتر باشد ، اثر بخشی آن در به خاطر سپردن اطلاعات بیشتر خواهد بود و عمل تقویت حافظه بلندمدت موثرتر واقع می شود. اگر این عمل را در بازه ای  از زمان مشخص انجام دهیم ، درواقع منحنی فراموشی را کنار زده تا زمانی که دیگر نیازی به تکرار مطالب نباشد. دانش آموزان از این تکنیک بیشتر برای به خاطر سپاری درس های حفظی استفاده می کنند. زمانی که با حجم زیادی از مطالب حفظی مواجه هستند.

4-در یادگیری مسائل جدید برنامه ی منظم داشته باشید.

یکی از علل بروز بیماری آلزایمر در سنین پیری ، عدم یادگیری مسائل جدید در طول زندگی می باشد. افرادی که از بی سوادی رنج می برند ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرارمی گیرند. همچنین یکی از راه هایی که برای جلوگیری از آلزایمر توصیه می شود ، داشتن تحصیلات عالیه یا یادگیری مطالب جدید از طریق مطالعه روزانه می باشد.پس برای تقویت حافظه ی بلند مدت خود سعی کنید ، هر روز مطالعه کنید و مطالب جدید یاد بگیرید.

5-خواب کافی و آرام داشته باشید.

بیشتر فرآیند انتقال اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به حافظه ی بلند مدت در زمان خواب اتفاق می افتد. در طی این فرآیند مواد زائد متابولیک از بین رفته و نورون ها و سیناپس های مغزی ما تعمیر و نوسازی می شوند.

بعضی از افراد ساعات زیادی از شبانه روز را با بیداری سپری می کنند و نسبت به خواب بی اهمیت اند. فارغ از اینکه چه ضربه ی بزرگی به مغز خود وارد می کنند. اگر بخواهیم صادق باشیم ، هیچ جایگزینی بهتر از خواب کافی و عمیق برای تقویت مغز و حافظه بلند مدت وجود ندارد. زیرا هیچ عملی جای بستن طبیعی چشم ها را نمی گیرد. طبق تحقیقات ثابت شده که انسان در شبانه روز به 8 ساعت خواب مفید احتیاج دارد. یعنی شما باید 8 ساعت کاملا در خواب باشید و زمان های بیداری در ابتدا ، انتها و اواسط خواب شبانه روزی را از آن 8 ساعت کم کنید.

 

6-از قند و شکر کم تری استفاده کنید.

این مواد چه تاثیری بر مغز انسان دارند ، که تا این حد مضر می باشند؟ در جواب باید گفت انسولینی که در بدن برای جذب این مواد ترشح می شود ، نمی تواند توده های ترکیباتی راکه منجر به تخریب مغز می شوند ، تجزیه کنند.

تکرار این عمل منجر به آلزایمر و زوال عقل در سنین پیری می شود. موثرترین کاری که برای رفع این مشکل می توان انجام داد این است که رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و از چربی های سالم گیاهی همچون روغن های گیاهی و ماهی های چرب استفاده کنید. با توجه به این که مصرف قندها و کربوهیدرات را نمی توان قطع کرد ، به شما پیشنهاد می کنیم که مصرف این مواد غذایی را کاهش داده و رژیم غذایی خود را اصلاح کنید تا حافظه ی بلندمدت خود را تقویت کنید.

7-اسیدهای چرب امگا 3 و روغن ماهی استفاده کنید.

اکثر پزشکان برای تقویت مغز و حافظه بلند مدت ، بیماران را تشویق به مصرف اسیدهای چرب امگا 3 و روغن های گیاهی می کنند. البته رژیم غذایی مدرن امروز که اختراع غرب ها می باشد ، سرشار از اسیدهای چرب امگا 6 می باشد که بهتر است با اسیدهای چرب امگا 3 جایگزین شود. برای استفاده از این نوع اسیدهای چرب می توانید ، از کپسول های روغن ماهی و یا خود ماهی استفاده کنید. این دو مورد بیشترین میزان اسیدهای چرب امگا 3 را دارند که در تقویت حافظه ی بلند مدت بسیار موثر می باشند.

 

8-مدیتیشن را فراموش نکنید.

تاثیری که مدیتیشن بر روی بهبود خلق و خو ، کاهش استرس و آرامش ذهنی و افزایش اعتماد به نفس می گذارد ، کم تر کاری توانایی انجام آن را دارد. اما بهتر است بدانید که عمل مدیتیشن روی عملکرد شناختی و تقویت حافظه بلندمدت شما نیز تاثیر مثبتی بگذارد. محققان ثابت کرده اند که عمل مدیتیشن ، ساختار و چگالی ماده خاکستری مغز را به صورت گسترده دستخوش تغییر قرارمی دهد. این کاربه صورتی انجام می شود که افراد مدیتیشن کننده مغزی سالم تر ، جوان تر و با عملکرد بهتری دارند. پس فواید مدیتیشن برای تقویت مغز را دست کم نگیرید.

9-خاطرات خود را بنویسید.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که تحقیقات دانشمندان ثابت کرده است که نوشتن روزانه باعث می شود از نظر جسمی زودتر بهبود پیدا کنیم. شما با ایجاد عادت روزانه یادداشت خاطرات خود ، در واقع عادت آموزش ذهن خود را به وجود آورده اید. نوشتن ، بهترین راه برای آموزش ذهن و تقویت حافظه بلندمدت می باشد. همچنین مسائل ریاضی بیشترین چالش را برای ذهن محیا می کند ولی تا زمانی که به رشته ی نگارش درنیاید ، در حافظه ی کوتاه مدت باقی می ماند و پس از مدتی به فراموشی سپرده خواهد شد.

 

10-شک و تردید را در خود راه ندهید.

این مورد یک قانون کلی در بخش های گشترده ای مطرح می شود ، تحت عنوان به خود اعتماد کن. اعتماد به خود منجر به فعال شدن قانون جذب و تقویت حافظه بلندمدت می شود. قانون جذب می گوید ، شما هر چیزی که به آن می اندیشید و مطمئن هستید که برایتان اتفاق می افتد ، پس حتما برایتان اتفاق خواهد افتاد. شما با اعتماد به خود تمامی انرژی های مثبتی را که در اطراف شما قرار دارد را در راستای هدف خود متمرکز می کنید و کائنات جوری خود را تنظیم می کنند که شما را در رسیدن به اهدافتان یاری کنند. این قانون در رابطه به حافظه بلند مدت و تقویت آن نیز عملکرد خوبی را از خود نشان می دهد. اعتماد داشتن به خود نوعی عقیده ی محکم به شمار می رود. هیچ وقت قدرت عقیده ای که راسخ است را نباید دست کم بگیرید.

 

11-تمرکز زیادی روی کار خود بگذارید.

فراموشی یک مسئله بدان معناست که به اندازه ی کافی روی آن مسئله تمرکز و توجه صورت نگرفته است. تمرکز کردن روی یک مسئله در دنیای امروز ، کار بسیار مشکلی است. زیرا عوامل حواس پرتی روز به روز بیشتر و بیشتر می شوند. تمرکز منجر به درک عمیق ابعاد مختلف و ناشناخته ی یک موضوع می شود که تقویت حافظه ی بلند مدت در آن مسئله ی به خصوص را در پی دارد.

12-مرتب ورزش کنید.

ورزش مرتب و صبحگاهی یکی از متدهایی است که اکثرا در تمام زمینه هایی سلامتی توسط پزشکان توصیه می شود. هر فعالیتی که منجر به تقویت فیزیک وجسم شما می شود و خون رسانی و اکسیژن رسانی به اندام ها به ویژه قلب و مغز را تسریع می کند ، تاثیر مثبتی برعملکرد مغز و تقویت حافظه بلندمدت شما دارد. دانشمندان ثابت کرده اند که ورزش های هوازی اندازه ی هیپوکامپ مغز را بزرگتر می کنند. که این عمل منجر به تقویت حافظه می شود.

درتحقیقی دیگر از دو نفر خواستند که به حفظ کردن لغات انگلیسی بپردازند. یکی در جای خود و ساکن و دیگری در حال راه رفتن. جالب است بدانید فردی که هنگام پیاده روی لغات را حفظ می کرد ، در مقایسه با فرد ساکن ، لغات انگلیسی را بهتر به یاد می آورد. این آزمایش اهمیت ورزش منظم در تقویت حافظه ی بلند مدت را به اثبات می رساند.

نتیجه گیری:

ما انسان ها در زندگی روزمره بسیار به حافظه ی بلند مدت خود وابسته ایم. این حافظه کمک می کند تا بانک بزرگی از اطلاعات در مغزمان برای خود بسازیم. حافظه ی انسان از تمام سیستم های نگه داری اطلاعاتی که تاکنون ساخته شده اند ، بسیار قوی تر و دقیق تر عمل می کنند. اما اگر به تقویت این نوع از حافظه نپردازیم ، مستعد خطا و اشتباه می باشد.