همه ی ما کم و بیش از فواید موسیقی برای مغز آگاهی داریم و به موسیقی ای گوش می دهیم که برایمان لذت بخش و مایه ی آرامش است. اگر بخواهیم به سرآغاز موسیقی در زندگی انسان نگاهی کنیم باید به سال 2009 برگردیم. در سال 2009 باستان شناسان در غاری در جنوب آلمان، فلوتی را کشف کردند که از استخوان بال کرکس تراشیده شده بود. این فلوت قدیمی ترین سازه ی بشر در حوزه ی موسیقی می باشد که نشان می دهد انسان ها از زمان های دور به موسیقی اهمیت میدادند. این موضوع سابقه و اهمیت موسیقی در اجتماعات بشری را آشکار می سازد.

موسیقی چیست؟

در دنیا هفت هنر اصلی وجود دارد که عبارتند از:

موسیقی

حرکات نمایشی و رقص

هنرهای ترسیمی

هنرهای تجسمی

ادبیات

هنرهای نمایشی

سینما

البته عناصر اصلی موزیک عبارتند از: ملودی – هارمونی و ریتم

اگر از زبان انگلیسی صرف نظر کنیم می توانیم موسیقی را زبان بین المللی بدانیم چون انسان ها دارای احساسات مشترک هستند و در هر کجای دنیا از آن برای بیان احساسات استفاده می شود.

موسیقی معجزه آثار هنری و سینمایی:

آیا اخبار مربوط به برگزاری جشنواره های هنری به گوشتان خورده که موسیقی به بخش جدایی ناپذیر آن تبدیل شده است؟ البته به صورت جداگانه جوایزی اهدا نمی کنند ولی حتما موسیقی فیلم در کیفیت فیلم و به طبع آن جایزه ای که می گیرد تاثیر بسزایی دارد. این موضوع در صنعت بازی های ویدیویی و تئاتر و انیمیشن و همیطور انیمه های محبوب ژاپنی نیز به وضوح مشاهده می شود.

البته رویدادهای بزرگی مثل رویداد گرمی برگزار می شود که به صورت ویژه تری به بحث موسیقی می پردازند.

اگر بخواهیم از جنبه های دیگر موسیقی را بررسی کنیم می توانیم به شور و هیجانی که در موسیقی های حماسی وجود دارد اشاره کنیم. زمانی که مفاهیمی همچون آزادی ، وطن پرستی و یا عزت اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد. زمانی که دشمن خارجی کشوری را مورد هجوم قرار می دهد یا مردم برای آزادی خود از ظلم و ستم قیام می کنند موسیقی از اهمیت بیشتری پیدا می کند تا جایی که این جریانات و احساسات را کنترل و رهبری می کند.

موسیقی عواطف و احساسات را کنترل می کند:

حتی اگر بخواهم سرود دیگری در این حوزه نام ببرم می توانم به سرود آلمان نازی اشاره کنم که با توجه به ریتم حماسی و شورانگیزی که داشت باعث گسیل سربازان به میدان های نبرد میشد و انسجام ملی آلمان ها را تقویت می کرد.

البته موسیقی هایی هم وجود دارند که به دور از حماسی بودن ، اوقات خوب و خاطرات خوشی در ذهنمان تداعی می کنند. مثل تیتراژ کارتون های معروف قدیمی به طور مثال فوتبالیست ها یا مهاجران و یا حنا دختری در مزرعه که هر وقت آن ها را می شنویم به یاد خاطرات شیرین کودکی مان می افتیم.

خلاصه موسیقی پر از رمزو رازهای گوناگون و کشف نکرده است. رازهایی که شاید همه ی مردم از آن اطلاعی نداشته باشند ولی از آن لذت می برند. در این مقاله قصد داریم به بخشی از این رازها بپردازیم. پس همراه ما باشید.

موسیقی مارا به هم متصل می کند:

حتما تا به حال حس کرده اید که وقتی یک آهنگ به خصوص (یا مورد علاقه تان)  را گوش می دهید یک شور و هیجان و به طور کلی مجموعه ای از احساسات جسم ما را در برمی گیرد. همینطور یکی از مهم ترین کارکردهای موسیقی ایجاد احساس اتحاد و پیوند اجتماعی است. البته از جهت یک ابزار ارتباطی نیز می توان به آن نگاه کرد زیرا اجداد ما از این ابزارآلات در جشن های باستانی و حتی جنگ ها و نبردهای سهمگین به عنوان یک وسیله ی ارتباطی استفاده می کردند.

موسیقی همچنان یک راه بسیار قدرتمند برای متحد کردن مردم است مثلا:

سرودهای ملی مردم یک کشور را در مسابقات ورزشی به هم متصل می کند.

آهنگ های اعتراضی و حماسی در طول مسیر راهپیمایی ها و اعتراضات حس هدف مشترک را ایجاد می کند و ممکن است به یک حرکت اعتراضی ساده به یک شورش وحتی بزرگتر از آن یعنی انقلاب بدل گردد.

سرودهای مذهبی احساسات و نیاز به معبود را در انسان برمی انگیزد و روح و جان انسان ها را صیغل می دهد.

آهنگ های عاشقانه به شریکان زندگی  کمک می کند تا پیوند بیشتر و قوی تری با یکدیگر برقرار کنند.

لالایی والدین برای کودکان باعث ایجاد حس اطمینان و آرامش می شود.

تاثیرات ژرف و عمیق موسیقی بر مغز انسان:

بنابراین فواید موسیقی بر مغز و روح انسان غیرقابل انکار است. این تاثیرات میتونه بسیار ژرف و عمیق و یا سطحی و مقطعی باشد. شخصا اگر بخوام تجربه ی شخصی ام در این مورد رو بگم ، مدتی به موسیقی های پاپ غمگین گوش میدادم که دچار افسردگی مقطعی شدم و برای رفع اون مجبور شدم این عادتم رو ترک کنم و برای خنثی کردن اثر این سبک موسیقی ها ، موسیقی شاد گوش بدم. چون این آهنگ به زندگی عادی ام صدمه وارد کرده بود. پس در اینجا فهمیدیم که انتخاب نوع موسیقی توسط طرف مقابل ، تیپ شخصیتی او را آشکار می سازد.

حال اگر بخواهیم به تاثیر موسیقی بر ذهن افراد بپردازیم ، بهتر است در ابتدا به تاثیر موسیقی بر ذهن کودکان که تاثیراتش ملموس تر است بپردازیم و سپس این تاثیرات را به صورت کلی بررسی می کنیم.

فواید موسیقی برای مغز کودکان:

موسیقی به صورت همزمان سه ارگان اصلی عقل ، جسم و روح کودک را دستخوش تغییرات گسترده ای قرار می دهد. مطالعات نشان می دهد کودکانی که قبل از 7 سالگی به یادگیری و نواختن موسیقی می پردازند ، نسبت به کودکان دیگر از هوش بهتری برخوردار هستند. یادگیری و نواختن موسیقی روی توانایی حل مسئله و قدرت یادگیری کودکان تاثیر عمیقی می گذارد . اگر کودکتان را به یادگیری انواع موسیقی عادت دهید مطمئن باشید که در آینده در دروس منطقی و تحلیلی به ویژه ریاضیات به مشکلی برنخواهند خورد.

از طرفی موسیقی باعث تقویت عزت و حس اعتماد به نفس کودکان می شود. زمانی که کودکان جرئت انجام کاری را ندارند گاها موسیقی جرئت مقابله با مشکلات را به آنان می دهد و آنان را رو به جلو می راند. همچنین موسیقی باعث تقویت مهارت های اجتماعی من جمله کار گروهی می شود. چون در این حالت کودک مجبور است حرکات خود را با دیگر دوستانش هماهنگ کرده و به کار گروهی بیندیشد.

همچنین او به این درک می رسد که کار گروهی بسیار بهتر از کار انفرادی و تک نفره است.

موسیقی در مطالعات دانشمندان:

مطالعات دانشمندان نشان می دهد کسانی که در کودکی سازهای موسیقی می نواخته اند در مقایسه با سایر افراد از هوش بیشتری برخوردار بوده و ساقه ی مغز قوی تری دارند. این موضوع حتی در حجم و اندازه ی مغز هم صادق است. مثلا اگر مغز یک موسیقی دان را با اسکن مغزی تماشا کنید ، خواهید دید قسمتی که انگشتان دست را در مغز کنترل می کند بزرگتر از همان قسمت مغز غیر موزیسین هاست.

اینها فقط بخشی از فواید موسیقی بر ذهن کودکان است البته باید این موضوع را مد نظر داشته باشیم که هر چیزی حتی اگر فواید زیادی هم داشته باشد اگر از تعادل خارج شود به زندگی انسان ضربه می زند. حال در ادامه به بررسی فواید کلی و جامع موسیقی بر مغز انسان می پردازیم.

تاثیر موسیقی بریادگیری افراد:

تحقیقات نشان می دهد که اگر هنگام مطالعه در پس زمینه ، موسیقی پخش شود تمرکزش افزایش یافته و عملکرد ذهنش تقویت می شود. البته سعی کنین هنگام مطالعه از موسیقی بدون کلام و با ریتم ملایم استفاده کنید نه آهنگ های خیلی شاد و یا تند و تیز.

 موسیقی باعث افزایش خلاقیت می شود:

افزایش خلاقیت از دیگر فواید موسیقی برای مغز می باشد. اکثر افراد عادت دارند به موسیقی های مورد علاقه ی قدیمیشان گوش دهند. این در صورتی است که اگراین افراد بخواهند به وسیله ی موسیقی ضریب هوشی شان را تقویت کنند باید به آهنگ های متنوع از سبک های مختلف گوش دهند. دلیل این امر آن است که با گوش دادن به موسیقی ها ی متنوع در سبک های گوناگون ، یک امر جدید وارد ذهن شده و آن را به چالش می کشد که باعث ایجاد اتصالات جدید در مغز می شود. این کاری است که آهنگ های قدیمی نمی کنند. این فرآیند باعث می شود که مغز برای درک صداهای جدید و ناآشنا تقلا کند و اتصالات جدیدی برقرار کند.

موسیقی باعث تسکین درد می شود:

این مورد جزو فواید اصلی موسیقی بر مغز انسان است که بیشتر مردم آن را به عنوان فایده ی اصلی موسیقی برای مغز می دانند. دانشمندان دریافته اند که موسیقی برای کسانی که دچار استرس و اضطراب اند و یا اختلال خواب ، خستگی و سختی مفاصل هنگام حرکت دارند مفید است و درد آنان را تسکین می دهد. زیرا موسیقی باعث رها سازی هورمون های مسکن در مغز شده و شخص را آرام می کند.

موسیقی باعث افزایش کارایی مغز می شود:

دانشمندان ثابت کردند نمرات تست هوش افرادی که به نوع خاصی از موسیقی گوش می دادند افزایش پیدا کرده است. این آزمایش در ظاهر سبب می شود که مردم باور کنند به این سادگی ضریب هوشی افراد افزایش پیدا می کند. در صورتی که این تصور در نگاه اول ساده لوحانه به نظر می رسد. در واقع موسیقی باعث افزایش میزان شادی و کاهش میزان استرس شده ، در نتیجه تمرکز افزایش یافته و نتیجه ی بهتری در نمرات آزمون بدست می آید.

موسیقی باعث بهبود امید و انگیزه در فرد می شود:

حتما تا به حال دورانی را تجربه کرده اید که افسرده و ناامید شوید و انگیزه ای برای دنبال کردن اهدافتان نداشته باشید. یا زمانی که دارید روی تردمیل می دوید با شنیدن یک موسیقی تند ، سرعت دویدن خود را افزایش دهید. محققان در این باره به این نتیجه رسیده اند که افزایش سرعت موسیقی باعث افزایش توان مصرفی در فعالیت های جسمی می شود. گوش دادن به آهنگ های شاد باعث ترشح هورمون شادی بخش و ایجاد امید و انگیزه در فرد می شود.

به یادآوردن خاطرات و پیشگیری از آلزایمر:

یکی از دلایل اصلی که باعث آلزایمر و فراموشی در سنین پیری می شود ، استرس و اضطراب است. گاهی اوقات پزشکان برای کنترل این عارضه به بیماران می گویند که سعی کنند خاطرات گذشته را به یاد بیاورند. در این روش بیماران با گوش دادن به موسیقی های آرامش بخش ، استرس خود را کم کرده و خاطرات گذشته را به یاد می آورند که این کار باعث تقویت حافظه می شود.

موسیقی به رژیم غذایی کمک می کند:

از دیگر فواید عجیب موسیقی برای مغز و جسم انسان ، کمک به رژیم غدایی می باشد. محققان طی یک تحقیق دریافته اند ، افرادی که در فضای کم نور ، با پخش موسیقی ملایم در پس زمینه غذا می خورند ، نسبت به افرادی که در محیط های دیگر غدا می خورند ، 18 درصد کم تر غذا می خورند. همینطور غذا خوردن در محیط های کم نور با موسیقی ملایم ، باعث آرام خوردن و زودتر سیرشدن می شود که کاهش وزن را در پی خواهد داشت.

موسیقی باعث کاهش استرس می شود:

البته به این موضوع به صورت پراکنده و مختصر در موارد بالا پرداخته شد.ولی لازم دیدیم تا به صورت جداگانه آن را بررسی کنیم . زیرا مشکل استرس و اضطراب یک مشکل فراگیر و جمعی است (به خصوص  کنکوری ها و دانشجویان)

محققان دریافته اند که سی دقیقه گوش دادن به موسیقی آرامش بخش برابر با آرامشی است که یک قرص والیوم به فرد می دهد. زیرا گوش دادن به موسیقی ملایم و بدون متن هردو نیم کره مغز را درگیر و باعث کاهش استرس می شود.

خب حالا که این همه از فواید موسیقی صحبت کردیم بد نیست راجب مضرات آن نیز صحبت کنیم.

مضرات موسیقی برای مغز:

ممکن است باعث اضطراب شود:

تا به حال احساس غم و اندوه کرده اید؟ و یا حتی شکست عشقی بخورید؟ یا از دست کسی یا چیزی عصبانی شوید؟ انسان در مواقع مختلف بنا به شرایط ، برای تسکین و یا کنار آمدن با این احساسات به موسیقی پناه می برد. چون فکر می کند که موسیقی دردش را تسکین می دهد و باعث می شود که با شرایط کنار بیاید. البته که این تصور صحیح است . اما هنگامی که از تعادل خارج شود. آسیب های جدی به ذهن و روح انسان واردمی کند. به طور مثال اگر بیش از حد به موسیقی های پاپ غمگین گوش دهید دچار استرس و افسردگی خواهید شد. زیرا این نوع موسیقی توانایی پرت کردن حواس از دغدغه ی ذهنی را ندارد و در نهایت مجبورتان می کند که بیشتر به مشکلتان بیندیشید.

به هر حال زیاده روی در هر کاری مضر است.پس تلاش کنید میانه رو باشید.

ممکن است باعث حواس پرتی شود:

البته این مورد بیشتر کسانی را آزار می دهد که در فراموش کردن مسائل مشکل دارند و موسیقی مدام در پس زمینه ی ذهن آنان مدام تکرار می شود. این مشکل معمولا در امتحانات نهایی یا کنکور کاربران را آزار می دهد و باعث عدم تمرکز آنان می شود. اغلب موسیقی راک مسبب این مشکلات است.

آسیب به پرده ی گوش:

همانطور که در مورد قبلی هم اشاره کردیم هر کاری که از تعادل خارج شود ، ضرر می رساند. موسیقی هم اگر طولانی و با صدای بلند باشد قطعا به پرده ی گوش آسیب می زند یا باعث اختلالات شنیداری می شود.

نتیجه گیری :

درست است که موسیقی فواید فراوانی برای جسم و روح دارد ولی خروج آن از رویه ی تعادل می تواند به ما ضربه بزند. نکته ی مهم این است که ما به شما توصیه می کنیم که کودکانتان را در معرض موسیقی  قرار دهید تا از فواید آن بهره مند شوند. ولی توجه داشته باشید که به زور این کار را انجام ندهید و در این کار تفریط نکنید.

موسیقی برای اکثر افراد موضوعی جذاب است که اگر آن را به شیوه ی صحیح وارد زندگی مان کنیم می توانیم  از فواید آن بهره مند شویم. در مورد موسیقی رپ هم که یک سبک نوظهور در دنیای موسیقی است می توانیم بگوییم ، گوش کردن آن به اندازه اشکالی ندارد. ولی معمولا به دلیل استفاده از الفاظ نامناسب ، آن را برای کودکان توصیه نمی کنیم.

ما براین باوریم که اگر از روش های درست و اصولی استفاده گردد، افراد با هر سن و تحصیلات و قادر به یادگیری هستند. فعالیت های موسسه ما در قالب برگزاری کلاس های غیرحضوری ، برگزاری همایش و سمینار و دوره های آموزشی مختلف و … می باشد.