اعتیاد چیست؟

اعتیاد به عنوان یک بیماری مزمن و مغزی تعریف می‌شود که توسط دستگاه بلادرنگ مغز کنترل می‌شود. افراد معتاد به مواد یا رفتارهای خاصی می‌شوند و قادر به مقاومت در برابر این تمایلات و نیازها نیستند، حتی اگر این مواد یا رفتارها به آن‌ها آسیب برسانند.

مهمترین ویژگی‌های آن عبارتند از:

1. نیاز به مصرف مکرر: افراد معتاد نیاز به مصرف مکرر مواد یا انجام رفتار مشخصی دارند تا احساس تعادل و راحتی کنند.
2. عدم کنترل: افراد معتاد قادر به کنترل مصرف یا رفتار خود نیستند و ممکن است به طور مداوم بیشتر مصرف کنند یا به تدریج مشکلات جدی‌تری را به وجود آورند.
3. تحمل: تحمل به معنای نیاز به مصرف مقدار بیشتر یا مصرف مداوم تا حفظ تأثیر مطلوب ماده معتاد است.
4. علائم قطع: در صورت قطع مصرف، افراد معتاد ممکن است علائم جسمی و روحی ناخوشایندی تجربه کنند که باعث تلاش برای مصرف دوباره می‌شود.
5. مشکلات اجتماعی و شغلی: افراد معتاد ممکن است مشکلاتی در ارتباطات خود با خانواده، دوستان و همکاران داشته باشند و به تدریج علاقه به فعالیت‌های اجتماعی و شغلی خود را از دست بدهند.
6. تلاش‌های ناکام برای ترک: اغلب افراد معتاد تلاش‌های متعددی برای ترک مصرف مواد یا رفتار اعتیادآور داشته‌اند، اما معمولاً ناکام می‌مانند.
7. اهمال امور روزمره: معتادان به تدریج از اهمیت امور روزمره مانند تعلیم و تربیت فرزندان، کار و دیگر مسائل اجتماعی و شغلی کاسته و به مصرف مواد یا رفتار اعتیادآور اولویت می‌دهند.

اعتیاد می‌تواند به مواد مخدر، الکل، دخانیات، شربت‌ها، بازی‌های ویدئویی، و حتی اعتیاد به خرید (تخلیه خرید) و اعتیاد به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی مرتبط باشد. درمان اعتیاد معمولاً به مشاوره روان‌شناختی، درمان دارویی و حمایت از خانواده و شبکه اجتماعی معتاد نیاز دارد.

معنی علمی اعتیاد چیست؟

علمی‌ترین تعریف اعتیاد در علوم رفتاری و علم روان‌شناسی به صورت زیر است:

اعتیاد یک بیماری مزمن و مغزی است که تأثیرات طولانی‌مدت و دامنه‌ای بر رفتار و عقلیت فرد دارد.

این تعریف شامل چند جنبه مهم است:

1. بیماری مزمن: این موضوع به عنوان یک بیماری مزمن تلقی می‌شود، به این معنا که معمولاً به مرور زمان تغییر نمی‌کند و نیاز به مداوا و مدیریت مداوم دارد.
2. مغزی: اعتیاد تأثیرات بر مغز و سیستم عصبی دارد و تغییرات شیمیایی در مغز نیز اتفاق می‌افتد.
3. تأثیرات طولانی‌مدت: این موضوع تأثیرات نامطلوب طولانی‌مدت بر رفتار و عقلیت فرد دارد، ممکن است به مشکلات جدی سلامتی، اجتماعی و شغلی منجر شود.
4. دامنه‌ای: این موضوع ممکن است به مواد مخدر، الکل، رفتارهای خاص (مانند بازی‌های ویدئویی یا اعتیاد به اینترنت) و سایر موارد مرتبط باشد.

به علاوه، تعریف اعتیاد علمی معمولاً شامل مفاهیمی مانند تحمل (نیاز به مصرف بیشتر مواد یا انجام رفتار)، عصبیت و انزوا در صورت عدم مصرف، و مشکلات در کنترل رفتار و تصمیم‌گیری می‌شود. این مفاهیم در تشخیص و مدیریت اعتیاد از اهمیت بسزایی برخوردارند.

معتاد به چه کسی می گویند؟

معتاد به افرادی اطلاق می‌شود که به مواد مخدر، الکل، یا رفتارهای خاصی به طور معتادانه و به شدت وابسته هستند و این وابستگی تأثیرات منفی بر زندگی روزمره و سلامتی آن‌ها دارد. علاوه بر این، معتاد به افرادی اشاره می‌کند که نمی‌توانند مصرف مواد یا انجام رفتار اعتیادآور را کنترل کنند و ممکن است تلاش‌های مکرری برای ترک اعتیاد داشته باشند، اما موفق نشوند.

اصطلاح “معتاد” معمولاً به افرادی اطلاق می‌شود که به مواد مخدر مانند هروئین، کوکائین، متامفتامین، ماری‌جوانا و الکل وابسته هستند. همچنین، افرادی که به داروهای تجویزی مانند مخدرهای ضد درد (مثل اکسیکودون و هیدروکودون) به طور معتادانه مصرف می‌کنند نیز معتاد به شمار می‌آیند.

علاوه بر این، افراد معتاد به رفتارهایی مانند بازی‌های ویدئویی، ترکیبات مخدر مانند کافئین یا نیکوتین، و رفتارهای خاصی مانند بازی‌های ترازنجام و وابستگی به اینترنت نیز وجود دارند. این افراد نیز به عنوان “معتاد” شناخته می‌شوند اگر تبعیت از رفتار اعتیادآور تأثیرات منفی بر زندگی و بهداشت شخصی خود داشته باشد.

مهمترین نکته این است که اعتیاد یک مشکل جدی سلامتی و اجتماعی است و نیاز به درمان و مشاوره دارد. افراد معتاد ممکن است از کمک متخصصین بهداشت روانی و متخصصان درمان اعتیاد بهره‌مند شوند تا از این مشکل خلاص شوند.

دسته بندی آن

اعتیاد به عنوان یک مسأله پیچیده و متنوع، به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود، که عبارتند از:

1. اعتیاد به مواد مخدر: این دسته شامل معتاد بودن به موادی مثل هروئین، کوکائین، متامفتامین، ماری‌جوانا، الکل، تریاک و سایر مواد مخدر می‌شود. افراد معتاد به این مواد به طور فیزیکی و روانی به آن‌ها وابسته می‌شوند.
2. داروهای تجویزی: شامل افرادی می‌شود که داروهای تجویزی مانند مخدرهای ضد درد (مثل اکسیکودون و هیدروکودون) را به طور معتادانه مصرف می‌کنند.
3. مواد اعتیادآور دیگر: این دسته شامل معتاد بودن به موادی مثل نیکوتین (در سیگار)، کافئین (در قهوه و نوشیدنی‌های انرژی)، و مواد تحریک‌کننده‌ای مانند آمفتامین و متیل‌فنیدات (معمولاً در مواد تقویت‌کننده‌های شناختی مصرف می‌شوند) می‌شود.
4. رفتارهای خاص: این دسته شامل معتاد بودن به رفتارهایی مانند بازی‌های ویدئویی، ترازنجام، وابستگی به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، بازی‌های شانس و قمار، خرید و تخلیه خرید، و اعتیاد به کارهای عجیب و غریب (اعتیادهای رفتاری) می‌شود.
5. غذا: افرادی که به طور معتادانه غذا مصرف می‌کنند و مشکلاتی مانند اضافه وزن و چاقی را تجربه می‌کنند، از این موضوع به غذا رنج می‌برند. این موضوع به عنوان “اختلال افتراق غذایی” نیز شناخته می‌شود.
6. بازی‌های شانس: افرادی که به تخمین و شرط‌بندی در بازی‌های شانس مانند پوکر، قمار، و سایر بازی‌های کازینو به طور معتادانه پرداخت می‌کنند، از معتاد بودن به بازی‌های شانس رنج می‌برند.
7. کارهای عجیب و غریب: این دسته شامل وابستگی به کارهایی مانند خودمهاری بی‌مورد، خودآزاری، و خودکشی می‌شود.

مهمترین نکته این است که هر یک از این ها نیازمند درمان و مداوا است و اثرات منفی جسمی و روحی آن‌ها بر فرد و جامعه می‌تواند جدی باشد.

انواع خوش خیم و بد خیم

اصطلاح “اعتیاد خوش‌خیم” و “بد‌خیم” دو مفهوم متفاوت در مطالعات آن دارند:

1. اعتیاد خوش‌خیم (Positive Addiction): این مفهوم توسط ویلیام گلسر در کتاب “The Joy of Running” معرفی شد. او اعتقاد داشت که برخی از رفتارهای فیزیکی مثل دویدن، به ورزش کردن، یوگا و مدیتیشن می‌توانند به عنوان اعتیاد‌هایی مفید و سالم مطرح شوند. این اعتیادها ممکن است تأثیرات مثبتی بر روحیه و سلامت روانی افراد داشته باشند و به جایی که می‌رود، سلامت و رفاه افراد را ارتقاء می‌دهد. اعتیاد به ورزش یک مثال از نوع خوش‌خیم است.
2. اعتیاد بد‌خیم (Negative Addiction): این مفهوم به اعتیادهایی اشاره دارد که تأثیرات منفی بر سلامت فیزیکی و روانی افراد دارند. اعتیاد به مواد مخدر مانند هروئین، کوکائین، الکل و مواد دیگر، به بازی‌های قمار،به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، و به رفتارهای مضر مانند خودمهاری بی‌مورد و خودآزاری. به عنوان مثال‌های اعتیاد بد‌خیم شناخته می‌شوند. این ها باعث مشکلات جدی سلامتی و اجتماعی می‌شوند و نیاز به مداخله و درمان دارند.

در کل، تمایز بین وابستگی خوش‌خیم و بد‌خیم بر اساس تأثیرات آنها بر سلامت و کیفیت زندگی افراد است. خوش‌خیم ها به عنوان فعالیت‌های مفید و سالم تلقی می‌شوند، در حالی که بد‌خیم ها به تدریج به مشکلات و مخاطرات جدی تبدیل می‌شوند.

چگونه اعتیاد را درمان کنیم؟

درمان آن یک فرآیند پیچیده و چالش‌برانگیز است و نیازمند ترکیب مداخلات مختلف و پشتیبانی مداوم است. اینجا چند مرحله کلی برای درمان آن ذکر می‌شود:

شناخت اعتیاد:

در ابتدا، فرد باید این موضوع را در خود شناسایی کند و به تشخیص این موضوع در خود بپردازد. این تشخیص می‌تواند توسط خود فرد، افراد معترف به اعتیاد (مثل دوستان یا خانواده)، یا توسط متخصصان (مثل روان‌شناسان و مشاوران اعتیاد) انجام شود.

تصمیم به ترک:

افراد معتاد باید تصمیم به ترک اعتیاد بگیرند. این تصمیم ممکن است به عنوان مرحله‌ی مهمی در درمان آن به شمار آید.

کمک حرفه‌ای:

برای درمان آن ، معمولاً نیاز به کمک حرفه‌ای از متخصصان اعتیاد دارید. روان‌شناسان، مشاوران، و پزشکان می‌توانند به شما در انتخاب روش‌های درمانی مناسب کمک کنند.

مداخلات درمانی:

مداخلات مختلفی برای درمان آن وجود دارد، از جمله:

• • مشاوره فردی یا گروهی: در جلسات مشاوره، مشاور با شما به تحلیل اعتیاد و انگیزه‌های آن پرداخته و به شما راه‌حل‌های مختلف برای کنترل وابستگی آموزش می‌دهد.
  • درمان‌های دارویی: در برخی موارد، داروهای تجویزی برای کمک به ترک آن (مثل متادون و نالترکسون) استفاده می‌شوند.
  • برنامه‌های درمانی گام به گام (Step Programs): برنامه‌هایی مانند AA (الکلی‌ها نادانده) و NA (مواد مخدر نادانده) برای حمایت از افراد در ترک این موضوع تشکیل شده‌اند.
  • مداخلات خانواده: مشاوران می‌توانند خانواده را در درمان این موضوع فرد حمایت کنند و به آن‌ها نکاتی برای کمک به افراد معتاد ارائه دهند.

پشتیبانی مداوم:

درمان آن ممکن است مدت طولانی زمانی نیاز داشته باشد، و به پشتیبانی مداوم از طریق مشاوره‌ها و جلسات حمایتی نیاز دارد. همچنین، افراد معتاد باید شبکه‌های اجتماعی سالم و حامی را تقویت کنند.

تغییر شرایط اجتماعی و محیطی:

برخی افراد به دلیل محیط اجتماعی و شرایط زندگی خود به دام ای موضوع می‌افتند. تغییر شرایط اجتماعی و محیطی ممکن است به ترک آن کمک کند.

پیشگیری از بازگشت به اعتیاد:

بعد از درمان آن ، مهم است که اقداماتی برای جلوگیری از بازگشت به آن انجام دهید. این شامل شرکت در گروه‌های حمایتی و موازی برای مشکلات روانی یا جسمی ممکن است.

برای مشاهده مطالب بیشتر به وبسایت مغز برتر مراجعه کنید.

اعتیاد در نوجوانان

اعتیاد در نوجوانان یکی از مسائل جدی و پیچیده در جامعه است که نیاز به توجه و درمان دارد. این موضوع در نوجوانان می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی آن‌ها منجر شود و به شدت تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها داشته باشد. در زیر مواردی که در خصوص اعتیاد در نوجوانان باید در نظر گرفته شود، آورده شده است:

1. شناخت علل اعتیاد: برای درمان اعتیاد در نوجوانان، ابتدا باید علل اعتیاد آن‌ها شناسایی شود. این علل ممکن است عوامل روانی، اجتماعی، فرهنگی، یا خانوادگی باشند. برای مثال، فشار هم‌سن‌وسالی، مشکلات در خانواده، افت اعتماد به نفس، یا تاثیر رسانه‌ها ممکن است نقشی در ایجاد اعتیاد داشته باشند.
2. مشاوره و پشتیبانی: مشاوره از متخصصان اعتیاد می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا با عوامل تریگر اعتیاد مقابله کنند و به راه‌های ترک اعتیاد برسند. جلسات مشاوره فردی یا گروهی می‌توانند موثر باشند.
3. درمان‌های دارویی: برای برخی اعتیادها، داروهای تجویزی توسط پزشکان ممکن است موثر باشند. این داروها می‌توانند در کاهش تشنج‌ها و کاهش میزان مصرف مواد مخدر به کار روند.
4. پشتیبانی خانواده: خانواده نقش بسیار مهمی در درمان اعتیاد نوجوانان دارند. خانواده باید از نوجوان پشتیبانی کنند و در فرآیند درمان همکاری کنند. در برخی موارد، خانواده نیاز به مشاوره خانواده دارند.
5. آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و ارتقاء خودکنترلی: نوجوانان باید مهارت‌هایی را یاد بگیرند که به آن‌ها کمک کند در مواجهه با فشارهای روزمره و تشنج‌های زندگی از مصرف مواد مخدر خودداری کنند.
6. اطلاع‌رسانی: نوجوانان باید اطلاعات صحیح و کافی در مورد عواقب منفی مصرف مواد مخدر و اعتیاد داشته باشند. افزایش آگاهی در مورد خطرات اعتیاد می‌تواند از ایجاد اعتیاد جلوگیری کند.
7. تحریک فعالیت‌های سالم: به نوجوانان کمک کنید تا به فعالیت‌های سالم و سازنده مثل ورزش، هنر، موسیقی، یادگیری، و اشتغال‌های مفید دست پیدا کنند.

برای مشاهده مطالب بیشتر به وبسایت مغز برتر مراجعه کنید.