تربیت کودک
تربیت کودک به مجموعه‌ای از فرآیندها، روش‌ها، تجربیات و تلاش‌هایی اشاره دارد که به منظور رشد و توسعه جسمی، عقلی، اخلاقی و اجتماعی کودک انجام می‌شود. این موضوع به معنای تأثیرگذاری و هدایت کودک به سمت تعلیم و تربیتی مثبت، توسعه مهارت‌ها، ارزش‌ها و نگرش‌های مثبت، و بهبود رفتار و روابط اجتماعی او می‌باشد. این فرآیند شامل انتقال ارزش‌ها، تربیت‌های اخلاقی، آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی، تشویق به استقلال و مسئولیت‌پذیری، و شکوفایی کودک در زمینه‌های مختلف است.
تربیت کودک نه تنها به نقل اطلاعات و دانش از والدین به کودک اکتفا ندارد، بلکه شامل مثال‌زدن از رفتارهای صحیح، ارائه انگیزه و تشویق برای تعلم و تلاش، ایجاد محیط مناسب برای رشد و توسعه، و برقراری ارتباط‌های پرسش و پاسخ با کودک نیز می‌شود.
هدف اصلی تربیت کودکان بهبود رشد و توسعه جامعه است، زیرا کودکان انسان‌هایی هستند که در آینده نقش‌آفرینان و اعضای جامعه خواهند بود. انجام این کار به صورت درست و موثر، باعث شکوفایی افراد در زندگی شخصی، اجتماعی و حرفه‌ای آن‌ها می‌شود و به ساختار و فرهنگ جامعه نیز تأثیر مثبت می‌گذارد.
تربیت درست چگونه است؟
تربیت کودک یک چالش پیچیده و مهم است که نیاز به توجه، آگاهی، صبوری و پیش‌بینی دارد. هر کودک منحصر به فرد است و به عنوان والدین یا مراقبین، باید به نیازها، شخصیت و مراحل رشدشان توجه کنید. در زیر تعدادی از راهنمایی‌ها برای تربیت کودکان به شما ارائه می‌شود:
ارتباط مثبت با کودک:
برقراری ارتباط مثبت و صمیمی با کودک بسیار مهم است. به کودکان خود وقت اختصاص دهید، با آن‌ها صحبت کنید و به احساسات و نیازهایشان گوش دهید. این باعث افزایش اعتماد به نفس و ایجاد ارتباط نزدیک تر می‌شود.
تشویق به خودانگیختگی:
کودکان باید از کودکی یاد بگیرند که مسئولیت‌پذیری و خودانگیختگی داشته باشند. آن‌ها را تشویق کنید تا وظایف خود را به تدریج انجام دهند و مهارت‌های مستقلی برای مدیریت زندگی خود ایجاد کنند.
نمونه مثبت بودن:
بهترین راه برای تربیت کودکان، نمونه‌زدن از رفتارهای مثبت و اخلاقی در خودتان است. کودکان از رفتارها و اعمال والدین خود الگو میگیرند، بنابراین مهم است که خودتان اصول اخلاقی و مسئولیتی را رعایت کنید.
آموزش ارزش‌ها و اخلاقیات:
به کودکان خود ارزش‌ها و اخلاقیات ارزشمندی مانند احترام به دیگران، صداقت، مساوات و تعاون را آموزش دهید. این اصول به آن‌ها کمک میکنند در جامعه بهتر و با احترام به دیگران زندگی کنند.
مدیریت رفتار:
در مواقعی که کودکان رفتار نامطلوبی دارند، به جای تنبیه و تنقیص از خودتان کنترل کنید و به آن‌ها نشان دهید که چگونه با واکنش‌های مناسب به موقعیت‌های مختلف برخورد کنند.
تشویق و تمجید:
کودکان به تشویق و تمجید برای تلاش‌ها و پیشرفت‌هایشان نیاز دارند. از ابراز تحسین و خوشحالی خود نسبت به تلاش‌ها و پیشرفت‌های آن‌ها استفاده کنید.
محدودیت‌ها و مرزها:
ارائه محدودیت‌ها و مرزها به کودکان نشان می‌دهد که چه کارهایی قابل قبول است و چه کارهایی نه. این مرزها باعث ایجاد انضباط و اطمینان در کودکان می‌شود.
آموزش مهارت‌های اجتماعی:
به کودکان خود مهارت‌های اجتماعی مانند ارتباط برقرار کردن، همکاری، حل تناقض‌ها و تفاوت‌ها، و تعامل با دیگران را آموزش دهید.
پذیرش اختلافات:
به کودکان یاد دهید که اختلافات و تنوع‌ها در جامعه وجود دارد و باید به احترام با آن‌ها برخورد کنند.
زمان برای بازی و استراحت:
به کودکان فرصت‌های کافی برای بازی و استراحت فراهم کنید. بازی به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های اجتماعی و تفکر خود را تقویت کنند.
تاثیر تربیت اصولی در آینده کودک
تربیت اصولی و مثبت در کودکان، تأثیر بسیار عمیق و دائمی در آینده آن‌ها خواهد داشت. اصول تربیتی که در دوران کودکی به کودکان ارائه می‌شود، نقش مهمی در تعیین مسیر زندگی، شخصیت و تعاملات آن‌ها در آینده دارد. در زیر تاثیرات تربیت اصولی در آینده کودک را می‌توانید مشاهده کنید:
- شکوفایی شخصیتی: تربیت اصولی به کودکان کمک می‌کند تا شخصیت‌های قوی، اخلاقی و انسانی را تشکیل دهند. آن‌ها از ارزش‌ها، اخلاقیات و مهارت‌های اجتماعی که در دوران کودکی یاد میگیرند، در رشد شخصیتی‌شان بهره‌برداری میکنند.
- استقلال و اعتماد به نفس: تربیت مثبت به کودکان اعتماد به نفس می‌آموزد و آن‌ها را تشویق می‌کند تا استقلال و مسئولیت‌پذیری در انجام وظایف و تصمیم‌گیری‌هایشان داشته باشند.
- روابط اجتماعی مؤثر: کودکانی که با اصول اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی در دوران کودکی آشنا شده‌اند، در آینده توانایی برقراری روابط مؤثر و سالم با دیگران را دارند. آن‌ها بهتر می‌توانند تعاملات اجتماعی خوبی را ایجاد کنند و در گروه‌ها و جوامع مختلف موفقیت‌آمیز باشند.
- توانایی حل مسائل و تفکر خلاقانه: تربیت اصولی به کودکان یاد می‌دهد که چگونه با مواجهه با مشکلات و تحدیدات مختلف، به تفکر خلاقانه و حل مسائل روی بیاورند. این توانایی در آینده به آن‌ها در مواجهه با چالش‌های زندگی کمک می‌کند.
- تصمیم‌گیری مسئولانه: کودکانی که از کودکی به تصمیم‌گیری‌های مسئولانه و ارزش‌های اخلاقی در مواجهه با تفنگ‌های میلیون‌دلاری روی بیاورند، در آینده بهترین تصمیم‌ها را برای خود و جامعه میگیرند.
- پیشرفت تحصیلی و حرفه‌ای: تربیت اصولی باعث ایجاد علاقه و اهمیت به تحصیل و بهبود مهارت‌های شغلی در کودکان می‌شود. آن‌ها توانایی پیشرفت در تحصیلات و شغل‌های آینده را دارند.
- مشارکت اجتماعی و انسجام جامعه‌ای: کودکانی که از کودکی به ارزش‌های اجتماعی، مشارکت در امور جامعه‌ای و کمک به دیگران آموخته‌اند، در آینده نقش مهمی در انسجام و تعاملات اجتماعی جامعه ایفا میکنند.
چگونه کودک خود را تربیت اصولی کنیم؟
تربیت اصولی کودکان نیازمند توجه، صبر، اطلاعات و تلاش مستمر است. در زیر چند راهنمایی برای کمک به تربیت اصولی کودکان شما آمده است:
تاکید بر ارتباط مثبت:
برقراری ارتباط مثبت با کودکان از اولین قدم‌های تربیت اصولی است. گوش دادن به آن‌ها، بازی با آن‌ها و صحبت‌های صمیمی با آن‌ها ارتباط نزدیک‌تری را ایجاد می‌کند و به آن‌ها نشان می‌دهد که شما اهمیت قائل به وجودشان هستید.
تدریج در تعلیم ارزش‌ها:
به آرامی ارزش‌ها و اصول اخلاقی مهم را به کودکان تعلیم دهید. از داستان‌ها، نمونه‌ها و موقعیت‌های روزمره استفاده کنید تا ارزش‌ها را برایشان قابل فهم کنید.
نمونه‌زدن از رفتارهای اصولی:
شما باید نمونه‌زدن از رفتارهای اصولی و مثبت را در جلوی کودکان انجام دهید. آن‌ها از رفتار واقعی شما الگو میگیرند، بنابراین مهم است که خودتان از اصول اخلاقی پیروی کنید.
ارائه محدودیت‌ها و مرزها:
ارائه محدودیت‌ها و مرزها به کودکان نشان می‌دهد چه کارهایی قابل قبول است و چه کارهایی نه. این مرزها به کودکان کمک می‌کند محدودیت‌هایی را درک کنند و در نتیجه از بینایی و مسئولیت‌پذیری استفاده کنند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی:
به کودکان خود آموزش دهید که چگونه با دیگران رفتار کنند، چگونه در موقعیت‌های اجتماعی مختلف عمل کنند و چگونه از رفتارهای خوب نتیجه خوبی بگیرند.
تشویق به تصمیم‌گیری:
کودکان را تشویق کنید تا در تصمیم‌گیری‌های کوچک و مهم شرکت کنند. این به آن‌ها کمک می‌کند تا توانایی تصمیم‌گیری مسئولانه را تجربه کنند.
تعامل با دنیای طبیعت:
به کودکان اجازه دهید با محیط طبیعی تعامل داشته باشند. این کمک می‌کند که ارتباط‌شان با محیط پیرامون بهتر شود و ارتباط مثبت با محیط طبیعی را تجربه کنند.
آموزش مدیریت احساسات:
به کودکان بیاموزید چگونه احساسات خود را تشخیص دهند و به طور مثبت با آن‌ها برخورد کنند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا در مواجهه با تحدیدات زندگی بهتر تصمیم‌گیری کنند.
منعکس کردن ارزش‌ها در روزمره:
ارزش‌ها را به کودکان به صورت منظم در روزمره خود منعکس کنید. به طور مثال، موقع صرف غذا، در مدرسه یا در موقعیت‌های دیگر، ارزش‌هایی مثل احترام به دیگران، صداقت و مسئولیت‌پذیری را به آن‌ها یادآوری کنید.
تشویق به مشارکت اجتماعی:
به کودکان تشویق کنید تا در فعالیت‌ها و کمک به دیگران در جامعه مشارکت کنند. این کمک می‌کند تا از جامعه مراقبت کنند و به تشویق بهبود و انسجام در جامعه کمک کنند.
به کودکانمان اجازه تصمیم گیری بدهم:
این که به آن ها چگونه اجازه تصمیم گیری بدهیم؛ یعنی این که موقع رفتن به مدرسه اش به او بگوییم برای زنگ تفریح چه خوراکی برای شما بگذارم. یا اینکه از او در مورد بردن او به جایی سوال کنیم؛ یعنی:میخواهی امروز تو را به پارک ببرم؟،امروز شهر بازی برویم ،برای خوابین کدام لباس خواب را میپوشی؟ یا اصلا در مورد غذا خوردنش در خانه هم از او سوال بپرسید،چه چیزی میخوری تا برایت آماده کنم و کل چیز هاییی دیگه که برای انجام دادن آن را باید رعایت کنید.
تشویق کودک برای سعی بر انجام دادن کاری:
همه ما میتوانیم کار های کودک را خودمان انجام بدهیم. اینطور کار ماهم زود پیش میرود. اما این کار اصلا به صلاح کودک شما نیست. بهتر است برای این که فرزند شما خوب آموزش ببیند، به او یاد بدهید که کار های خود را خودش انجام بدهد. حتی اگر کمی طول بکشد.
مثلا:بند کفشش را خودش ببنند ،لباس چرکش را به ماشین رخشویی بیندازد، وسایل خودش را خودش مرتب بکند تا همچین حسی که دیگر بزرگ شده است بهش دست بدهد تا کارهایش را دیگر خودش انجام دهد.
به یاد بدهید برای انجام کارهایش همه جوانب را در نظر بگیرد:
مثلا وقتی فرزاندان خود از شما درباره چیزی سوال میکنند؛ به او بگویید به نظر خودت باید چیکار بکنی. با این روش فرزندانتان، خود به خود به فکر فرو میروند و یاد میگیرند همیشه قبل از این که سوالی کنند در مورد آن کمی تفکر بکنند. اگر بجایی نرسید آن موقع سوال بکنند.
همچنین به یاد داشته باشید که هیچ والدینی کامل نیستند و همه ما در یادگیری و بهبود تربیت کودکان خود در حال رشد هستیم. این چالش طولانی‌مدت است و نیازمند تلاش مستمر است. از منابع آموزشی، کتب و مشاوره تربیتی نیز می‌توانید بهره‌برداری کنید.
رفتار های نادرست کودک
رفتارهای نادرست کودکان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند، از جمله نداشتن تجربه، نیازهای نادرست، نقص‌های ارتباطی، یا تأثیر محیط اطراف. در زیر نمونه‌هایی از رفتارهای نادرست کودکان آمده است:
- تنبیه خودی: کودک با تنبیه خودی سعی می‌کند توجه و محبت والدین را جلب کند. به عنوان مثال، با ضرب خود به دیوار یا زدن سر خود به زمین توجه والدین را جلب می‌کند.
- سرپیچی از دستورات: کودک ممکن است از اجرای دستورات والدین پرهیز کند و به مخالفت و مقاومت بپردازد.
- خشونت جسمی: کودک با کشیدن مو، ضرب و شتم دیگران یا حیوانات، احساس خود را ابراز می‌کند. این رفتار ممکن است به دلیل ناراحتی یا عدم توانایی در بیان احساسات باشد.
- تنبیه به شکل نادرست: کودک ممکن است به دلیل نفهمیدن مفهوم تنبیه یا فشارهای اجتماعی، به شکل نادرستی تنبیه شود. به عنوان مثال، به دلیل رفتار ناپسند، به جای تربیت سازنده، تنبیه جسورانه انجام شود.
- بی‌توجهی به قوانین: کودک ممکن است از رعایت قوانین و مرزها پرهیز کند و قوانین را نادیده بگیرد. این می‌تواند به عنوان شکست در ایجاد انضباط و احترام به قوانین جامعه نشان از نادرستی اعتماد به نفس کودک باشد.
- توهین و تهدید به دیگران: کودک ممکن است با توهین و تهدید به دیگران، کمک به نیازهای خود را جلب کند یا از دیگران بخواهد که از او محبت کنند.
- تمرد و عدم همکاری: کودکان ممکن است به تمرد و عدم همکاری در اجرای دستورات والدین پرداخته و از انجام وظایف چشم‌پوشی کنند.
- جلب توجه منفی: کودک ممکن است با رفتارهای منفی مانند کردن تانترم، تشویش جلب توجه منفی والدین را جلب کند.
